. Nguyễn Ngọc Chính's: Từ Ngăn cách, Chia cắt đến Cách ly

Chủ Nhật, 29 tháng 3, 2020

Từ Ngăn cách, Chia cắt đến Cách ly

Ngày xưa, khi còn là một thanh niên tràn trề nhựa sống, tôi đã nhiều lần nghêu ngao câu hát của Y Vân qua bài “Ngăn cách”:

“Không! Trăm không ngàn lần, không ai giận hờn nếu đã hay rằng:

Lòng người như chiếc lá, nằm trong cơn gió vô tình"

Thật tình, chưa bao giờ phải sống trong tâm trạng của một kẻ thất tình nhìn người yêu lên xe hoa nhưng tôi vẫn thích những lời buồn của người khác:

“Từ ngày mai ngăn cách, hết rồi là khi đưa đón

Có mấy ai không buồn lúc duyên chưa tròn thương mến

Em lên xe hoa rồi! Biết rằng sầu để một người

Rượu hồng chẳng được say mà đành lòng nếm chua cay!”

“Ngăn cách” – Nhạc Y Vân

Bên Tàu có nàng Ý Nương và chàng Lý Sinh là họ hàng con cô con cậu nên bị cha mẹ ngăn cấm yêu nhau. Thế cho nên họ mới “tương tư” đến nỗi nàng phải làm bài thơ “Trường Tương Tư” để bày tỏ nỗi niềm bị ngăn cách:

“Ngã tại Tương giang đầu,

Quân tại Tương giang vĩ.

Tương tư bất tương kiến,

Đồng ẩm Tương giang thủy”

Ai đó đã dịch nôm là:

“Chàng ở đầu sông Tương

Thiếp ở cuối sông Tương

Nhớ nhau mà không gặp

Cùng uống nước sông Tương”

Nàng Ý Nương với “Trường Tương Tư”

Sông Tương ở tận bên Tàu nhưng tại Việt Nam, năm 1949, nhạc tiền chiến cũng có bài “Ai về sông Tương” của Thông Đạt, một bút danh khác của nhạc sĩ Văn Giảng. Hóa ra sông Tương được nhạc sĩ đưa vào âm nhạc để giãi bày mối tương tư của hai người trẻ yêu nhau trong bối cảnh là dòng sông Hương (chứ không phải sông Tương bên Tàu)!

“Thu nay về vương áng thê lương

Vắng người duyên dáng tôi thương

Mối tình tôi vẫn cô đơn

“Xa muôn trùng lưu luyến nhớ em

Mơ hoài hình bóng không quên

Hương tình mộng say dịu êm…”

“Ai về sông Tương” – Thông Đạt và vợ

Nước Việt phải chịu một thời gian dài “chia cắt” từ năm 1954 cho đến 1975. Hiện tượng chia cắt đất nước là một biến cố xã hội – chính trị sâu đậm nhất trong lòng người Việt. Hiệp định Geneve năm 1954 hình thành 2 miền Nam – Bắc với hai thể chế chính trị khác biệt.

Giới tuyến chia cắt là dòng sông Bến Hải và chiếc cầu Hiền Lương ở vĩ tuyến thứ 17. Năm 1954 cũng đánh dấu cuộc di cư lịch sử của một triệu đồng bào miền Bắc vào Nam. Ở chiều ngược lại, cũng có các đợt “tập kết” của người miền Nam ra Bắc. Lòng người nói chung là ly tán và cuộc chiến tranh giữa 2 miền xảy ra từ đó.

Toàn cảnh cầu Hiền Lương & sông Bến Hải (1959)

Ngày xưa miền Nam chưa có từ ngữ “cách ly” để diễn tả tâm trạng bị ngăn cách, không thể gặp nhau trong thời đại dịch. Ở Phương Tây, người ta gọi là “social distancing”, vì COVID-19 là một bệnh lây nhiễm qua tiếp xúc nên phải giữ khoảng cách với xã hội.

Như thế có nghĩa là tự mình cô lập với bên ngoài, dù bản thân mình có nhiễm bệnh hay không. Thế là có hiện tượng làm việc tại nhà “On-Line” với sự trợ giúp của công nghệ thông tin. Nói thì đơn giản nhưng chuyện sống tách biệt với thế giới bên ngoài cũng lắm nhiêu khê.

Social balancing

Ngoài những tác động về tinh thần, cách ly với xã hội còn những hệ quả liên quan đến đời sống vật chất. Ăn uống thất thường là một thử thách sự kiên trì của người cách ly nhưng có lẽ chuyện ngủ nghê cũng phức tạp không kém. Cứ tưởng tượng hai vợ chồng cùng tự cách ly với bên ngoài thì cuộc sống sẽ như thế nào?

Những năm sau thế chiến thứ 2, những người lính từ các chiến trường trở về nhà và họ đã sinh ra một thế hệ mà người ta gọi là “baby boomer”. Đó là sự “bùng nổ” với hàng loạt những đứa trẻ ra đời trong thời gian ông bố “giã từ vũ khí” để về nhà.

Thế cho nên, đã có những chuyên gia về tâm lý đề ra công thức: “Social distancing = Baby boomer” để nói lên hậu quả của việc vợ chồng cách ly chung. Ông bà ta thường nói “Rảnh rỗi sinh nông nỗi” là vậy.

Xưa: cha ông giải cứu thế giới – Nay: Tôi giải cứu thế giới

Ở trường hợp thứ hai, khi người chồng hoặc vợ phải tự cách ly riêng một mình. “Xa mặt thì cách lòng”, rất đễ đi đến ly dị! Khi đó, công thức 1 sẽ thay đổi bằng công thức 2 thật bi thảm: “Social balancing = Divorcing boomer”.

Trường hợp thứ 3, chắc là khá phổ biến: cứ hết ăn rồi nằm, ít vận động cơ thể, nên thế nào bụng cũng… “phát tướng” như Ông Địa. Vòng bụng tăng theo tỷ lệ thuận với thời gian bệnh dịch kéo dài. Nhưng bù lại là không phải chui vào “cái giường” có 6 tấm mà ai cũng sợ!

Một cái chết không ai muốn

Có một tấm hình rất đầy đủ ý nghĩa chụp một cặp thanh niên mà tôi thấy được trên trang mạng xã hội. Hình đám cưới trong mùa dịch, chụp trước Tòa Đô Chính ở Sài Gòn: đường xá vắng tanh và đáng chú ý là cô dâu “mặc váy đen” tung tăng bên chú rể, bất chấp Corona!

Tội nghiệp cho đôi trẻ. Vì yêu nhau nên bất chấp mùa dịch và cô dâu đã chọn áo cưới có “màu áo đen tang tóc” thay vì chiếc soireé trắng tinh hay mầu hồng lãng mạn!