. Nguyễn Ngọc Chính's: Hành trình gian truân của Chiếc Cúp Vàng

Thứ Ba, 20 tháng 12, 2022

Hành trình gian truân của Chiếc Cúp Vàng

Những cầu thủ nổi tiếng thế giới như Franz Beckenbauer, Dino Zoff, Diego Maradona, Lothar Matthaus, Dunga, Didier Deschamps, Cafu, Fabio Cannavaro, Iker Casillas, Philipp Lahm, Hugo Lloris… có điểm gì chung ngoài chuyện đá bóng?

Họ đã từng nâng cao chiếc cúp bóng đá vô địch thế giới giữa tiếng reo hò của các cổ động viên túc cầu trên sân vận động. Đó là niềm vinh dự của các đội tuyển quốc gia lên ngôi vô địch được FIFA tổ chức cứ 4 năm một lần, kể từ năm 1930 tại Uruguay, ngoại trừ hai năm 1942 và 1956 bị gián đoạn vì chiến tranh.

Phiên bản mới của Cúp FIFA World Cup được trao từ năm 197 cho đến nay

Hành trình để có được giây phút vinh quang đó phải trả bằng mồ hôi, nước mắt và thậm chí còn phải đổ máu trên sân cỏ! Đó là điều mà mọi người yêu thích bóng đá có thể thấy rõ… nhưng bản thân chiếc cúp cầu thủ cầm trên tay cũng trải qua một cuộc phiêu lưu đầy gian truân mà rất ít người hâm mộ túc cầu biết đến.

Từ năm 1930, chiếc Cúp Vàng đã được trao cho đội vô địch qua nhiều thời kỳ. Tên gọi ban đầu của cúp là Chiến Thắng (Victory), nhưng sau đó được đổi tên để tôn vinh cựu chủ tịch của FIFA Jules Rimet, vào năm 1946. Nó được làm từ vàng mạ bạc nguyên chất, cúp mang biểu tượng Thần Nike, nữ thần chiến thắng trong thần thoại Hy Lạp.

Theo đơn đặt hàng của FIFA, chiếc cúp này được chế tác năm 1928 do một người thợ kim hoàn ở Paris tên là Abel Lafleur đúc bằng vàng, cao 35 cm, nặng 1,8 kg với chân đế bằng đá hoa cương nặng chừng 4 kg, và trị giá tổng cộng khoảng 10.000 đô la.

Jules Rimet giới thiệu Cúp Vàng với Paul Jude, Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Uruguay, nước đầu tiên tổ chức World Cup năm 1930

Vào ngày 20/3/1966, bốn tháng trước khi khai mạc vòng chung kết World Cup 1966 tại Anh, chiếc cúp Jules Rimet đã bị lấy trộm trong một cuộc triển lãm tại Quảng trường Trung tâm Westminster.

Rất may cúp đã được tìm thấy chỉ 7 ngày sau đó trong tình trạng gói trong một tờ báo chôn dưới chân bờ rào một khu vườn ở ngoại ô Upper Norwood, phía nam Luân Đôn. Điều hi hữu, một chú chó tên là Pickles đã phát hiện ra chiếc cúp vàng.

David Corbett và chú chó Pickles tìm được chiếc cúp Jules Rimet bị đánh cắp năm 1966

Chiếc Cúp Vàng được triển lãm tại Westminster Central Hall, Luân Đôn, cùng lúc với một cuộc triển lãm tem bưu chính. Vào giờ ăn trưa ngày Chủ Nhật, những tên trộm đã lẻn vào cửa sau và nhanh chóng lấy đi bức tượng vàng!

Trong khi cảnh sát còn đang điều tra vụ trộm thì một hôm David Corbett dẫn chó đi dạo. Con chó, có tên Pickles, đánh hơi thấy ở hàng rào có gì lạ. Thế là Corbett phát hiện bức tượng vàng chôn dấu ở đó.

Chính quyền địa phương cũng đã thông báo ai phát hiện sẽ được trọng thưởng. Thế là Corbett nhận được 6.000 bảng Anh (tương đương gần 7.300 đô la), về phần chú chó Pickles được thưởng một năm cung cấp thức ăn miễn phí! Đáng tiếc một điều, chưa đầy một năm chú chó đã qua đời khi đuổi theo một con mèo!

Các phóng viên và chú chó Pickles tại gần nơi phát hiện Cúp Vàng

Trong thế chiến thứ hai, chiếc cúp lại có những cuộc phiêu lưu lạ lùng nhưng cũng không kém phần gian truân. Cúp đã được di chuyển từ kho lưu trữ an toàn tại ngân hàng về nằm dưới gầm giường của Ottorino Barassi, chủ tịch liên đoàn bóng đá Ý. Lý do của cuộc “tị nạn” là để tránh quân đội Quốc Xã Đức dòm ngó và tịch thu trong thời chiến tranh.

Cúp lại được chuyển đến Uruguay sau kỳ World Cup 1950 rồi lại qua Đức năm 1954. Theo tài liệu “Chiếc Cúp Rimet: câu chuyện khó tin” của Ý, chiếc cúp vẫn còn “lạc vào tầm ngắm của những tên trộm”.

Nữ hoàng Anh trao cúp Jules Rimet cho thủ quân đội Anh, Bobby Moore, sau khi nước Anh vô địch World Cup năm 1966

Phóng viên ảnh Joe Coyle đã chụp được hình cúp trên đường sang Thụy Điển, có điều cúp lại cao hơn chiếc nguyên thủy tới 5 cm và bệ cũng trông khác cúp gốc. Tạp chí thể thao The Athletic đã thực hiện một cuộc điều tra qua những bức hình của Coyle và cũng thấy những điều đó có phần đúng.

Có thể vì một lý do nào đó, bệ của chiếc cúp đã bị thay đổi nhưng không thể khẳng định đây là một chiếc cúp “hoàn toàn mới”. Câu chuyện của Joe Coyle chắc chắn đã tạo cho chiếc cúp thêm phần bí ẩn.

Thủ quân đội Tây Đức, Franz Beckenbauer, nâng cao chiếc cúp phiên bản mới trong kỳ World Cup 1974

Đội tuyển bóng đá quốc gia Brazil giành chức vô địch lần thứ ba vào năm 1970, và theo quy ước của FIFA, họ có quyền giữ cúp vĩnh viễn chứ không phải trao cho đội vô địch của các quốc gia khác.

Tháng 12/1983 Cúp Vàng được lưu giữ tại Văn phòng Ủy ban Túc cầu ở Rio de Janeiro, thủ đô Brazil. Chiếc cúp đã bị một băng đảng vũ trang cướp đi, dù đã được để trong lồng kính chống đạn.

Rất nhiều người tình nghi đã bị câu lưu nhưng Cúp Vàng đã không còn xuất hiện trước công chúng. Cũng vì lý do đó, chiếc cúp Jules Rimet phải được đặt làm lại cho World Cup.

Chủ tịch FIFA, Jules Rimet, “cha đẻ” của giải đấu bóng đá quốc tế

Cha đẻ của chiếc cúp mới là người Ý, Silvio Gazzaniga, đã học về nghệ thuật tại Milan. Ông làm việc tại Công ty Bertoni, chuyên gia công mề đay và cúp cho quân đội. Silvio cũng đã từng cộng tác với Ủy ban Thế vận Rome năm 1960 cho nên việc thiết kế một chiếc cúp cho túc cầu cũng nằm trong tầm tay.

Giorgio, con trai Silvio, nói với các phóng viên: “Cha tôi chuyên sáng tác cúp cho thể thao đã 20 năm. Chiếc cúp Jules Rimet là một ý tưởng nghệ thuật nhưng ông còn muốn sẽ sáng tạo một chiếc cúp cho thế kỷ thứ 20…”

Silvio khởi đầu công trình bằng một mẫu bằng plastic và gửi đến hội đồng giám khảo của FIFA, trong đó có rất nhiều chi tiết rất tỷ mỷ. Quan trọng nhất là quả địa cầu có hình dạng như một trái banh vì đây là giải túc cầu thế giới. Phần dưới chân đế là hai người nâng quả địa cầu, đại diện cho hai đội bóng. Chiếc cúp mẫu này hiện vẫn còn được trưng bày tại viện bảo tàng ở Milan.

Thủ quân đội Brazil, Dunga, nhận Cúp Vàng từ Phó Tổng thống Mỹ, Al Gore, sau khi đăng quang World Cup 1994

Chiếc Cúp Vàng đã trở thành một biểu tượng vô giá của môn túc cầu khiến cho nhiều kẻ tham lam tìm cách chiếm đoạt như đã nói ở phần trên. Cũng vì lý do đó, ngày càng có nhiều biện pháp an ninh để ngăn ngừa tội phạm.

Danh sách các nước vô địch World Cup từ năm 1930 đến nay

Ngày 20/1/2002, Cúp Vàng đã một lần ghé Việt Nam trên đường đến Nhật Bản - Hàn quốc, hai quốc gia Châu Á đầu tiên đăng cai World Cup. Nhà tài trợ cho FIFA khi đó là Coca-Cola đã tổ chức một hoạt động tiếp thị với sự tham gia của báo chí.

Với một lực lượng bảo vệ dày đặc, bản thân người viết bài này và một số ít phóng viên đã được ban tổ chức lễ đón cúp mời lên sân khấu chụp hình với chiếc cúp. Cảm giác khi đó thật “thiêng liêng”… vì tôi nghĩ “một người ngoại đạo túc cầu” như mình chẳng bao giờ có hân hạnh được ôm Cúp Vàng trong tay!