Khi nghệ thuật đến từ… bàn ăn

Người ta thường nói, con đường ngắn nhất để đến với trái tim con người là… từ miệng đến bao tử! Tôi lại nghĩ thiết thực hơn: những vật vô tri, vô giác cũng có thể đến được trái tim con người trên bàn ăn. Bạn không tin ư?

Hãy xem những hình dưới đây. Muỗng, nĩa, dao… cũng đi vào ẩm thực qua những hình ảnh được sắp xếp để chuyện ăn uống mang một ý nghĩa của nghệ thuật. Đó là một trong những chất xúc tác tạo cảm giác mới lạ trong việc ăn uống.

***

--> Read more..

Thế nào là trường phái “siêu thực” trong hội họa?

"Bách khoa Tự điển Triết học" giải thích:

“Trường phái Siêu thực (Surrealism) là khuynh hướng nghệ thuật bắt nguồn từ chủ nghĩa Tượng trưng và Phân tâm học, đặt phi lý tính lên trên lý tính. Theo chủ trương, khuynh hướng nầy nhằm giải phóng con người khỏi mọi xiềng xích của xã hội, thể hiện nội tâm và tư duy tự nhiên, không bị gò bó bởi lý trí, lôgic, luân lý, mỹ học, kinh tế, tôn giáo…

“Những sáng tác phẩm của những nghệ sĩ Siêu thực ghi chép tất cả những trạng thái tâm lý luôn luôn chuyển biến trong tiềm thức, không phân biệt thực hay mộng, tỉnh hay điên, đúng hay sai.

"Với trường phái hội họa này, những chủ thể rất bình dị được đặt trong một bối cảnh hoặc bí ẩn, hoặc hùng vĩ, khiến cho bức tranh mang một sức sống mới, ý nghĩa mới, như tồn tại trong mơ cùng những sự vật hiện thực trong trạng thái không thực. 

***

Đó là lời giải thích theo kiểu “hàn lâm” mà những người bình thường như chúng ta cảm thấy khó hiểu. Theo tôi, có một cách giải thích “bình dân” hơn là lấy một bức tranh của họa sĩ người Canada, Robert Gonsalves, làm ví dụ. 

Tôi cắt bức tranh thành 3 tấm hình riêng lẻ và ở tấm hình cuối là việc kết hợp những hình đó để hoàn thành một tác phẩm nguyên vẹn.

Tranh 1: Vẽ những thiếu nữ nhẩy múa trong trang phục toàn trắng...

Tranh 2: Cũng vẫn cùng chủ đề về các thiếu nữ trong trang phục toàn trắng.

Tranh 3: Vẽ cảnh dòng suối giữa rừng vào một đêm trăng sáng

Và cuối cùng là sự ráp nối 3 bức tranh trên để có một bức tranh “siêu thực” thứ 4 với chủ đề dòng thác vào một đêm trăng, với nước đổ xuống từ trên cao… Đó thực sự là những thiếu nữ trong trang phục toàn trắng.

Đây là một bức tranh sáng tác theo trường phái siêu thực! Đơn giản vậy thôi.

***

(Trích Hồi Ức Một Đời Người, Chương 10 – Thời xuống lỗ)
Hồi Ức Một Đời Người gồm 9 Chương:

1. Chương 1: Thời thơ ấu (từ Hà Nội vào Đà Lạt)
2. Chương 2: Thời niên thiếu (Đà Lạt và Ban Mê Thuột)
3. Chương 3: Thời thanh niên (Sài Gòn)
4. Chương 4: Thời quân ngũ (Sài Gòn – Giảng viên Trường Sinh ngữ Quân đội)
5. Chương 5: Thời cải tạo (Trảng Lớn, Trảng Táo, Gia Huynh)
6. Chương 6: Thời điêu linh (Sài Gòn, Đà Lạt)
7. Chương 7: Thời mở lòng (những chuyện tình cảm)
8. Chương 8: Thời mở cửa (Bước vào nghề báo, thập niên 80)
9. Chương 9: Thời hội nhập (Bút ký những chuyến đi tới 15 quốc gia và lãnh thổ)

Tác giả còn dự tính viết tiếp một Chương cuối cùng sẽ mang tên… Thời xuống lỗ (thập niên 2000 cho đến ngày xuống lỗ)!

***

--> Read more..

Từ “Brexit”… đến “Chexit”

Kho tàng ngôn ngữ của nhân loại thật phong phú. Trong khi một số ngôn ngữ đã biến mất để trở thành “tử ngữ” thì những “sinh ngữ” ngày một đa dạng với kho từ vựng ngày một phong phú. Điển hình là tiếng Anh, thường được coi là một trong những ngôn ngữ toàn cầu trong cuộc sống hàng ngày cho đến các lãnh vực khoa học và chính trị. Bài viết này chỉ xin đề cập đến chuyện chính trị qua tiếng Anh.

Gần đây, đọc báo trong nước và nước ngoài, người ta thấy nổi lên một thuật ngữ mới. Đó là “Brexit”, một từ ngữ ghép bởi Britain, British (Nước Anh) và Exit (lối thoát, thoát ra) với hàm ý nước Anh có cuộc trưng cầu dân ý: ở lại hay rời khỏi Liên minh Châu Âu (European Union – EU).

Cờ Liên minh Châu Âu

Theo “The New York Times”, những người ủng hộ Brexit cho rằng trong 4 thập kỷ qua, EU đã thay đổi quá nhiều về quy mô: từ 6 quốc gia thành viên năm 1950 lên đến 28 thành viên năm 2013 khiến liên minh này ngày càng trở nên quan liêu, trì trệ và tầm ảnh hưởng của nước Anh ngày càng suy giảm.

Các vấn đề khác được nêu lên là làn sóng nhập cư vào EU từ những nước có xung đột cũng như sự chênh lệch trong mức sống giữa các nước thành viên cũ thuộc Tây Âu và các nước thành viên mới, đa số từ Đông Âu.

Không phải khẩu hiệu Brexit xuất hiện lần đầu vào năm 2016. Trên thực tế, nước Anh vào năm 1975 cũng đã có một cuộc trưng cầu dân ý về việc đi hay ở chỉ 2 năm sau ngày gia nhập. Khi đó, hơn 67% người Anh chọn “ở lại”.

Lá phiếu Trưng cầu Dân ý ngày 23/6/2016 

Trở lại với Brexit “tập hai”, những người muốn “ở lại” cho rằng sự “ra đi” của nước Anh sẽ phải trả một giá đắt về mặt kinh tế. Hầu hết các chuyên gia kinh tế và các tập đoàn lớn cũng đứng về phía “ở lại”.

Họ cho rằng nếu “ra đi”, tốc độ tăng trưởng của Anh sẽ sụt giảm mạnh, đồng Bảng yếu đi đáng kể và trung tâm tài chính London sẽ chịu nhiều thiết hại. Điều đặc biệt là nước Anh, tuy là thành viên của EU nhưng lại không sử dụng đồng Euro mà vẫn giữ đồng Bảng từ ngày gia nhập cho đến nay.

Kể cả những chuyên gia kinh tế ủng hộ Brexit cũng phải thừa nhận nếu việc “ra đi” được dân chúng ủng hộ sẽ có những tác động tiêu cực trong ngắn và trung hạn. Họ dự báo phải đến năm 2030 Anh mới có thể khá hơn.

Thủ tướng Anh David Cameron là người dẫn đầu phong trào “ở lại” và sau ngày trưng cầu dân ý 23/6/2016 ông đã phải từ chức vì Brexit thắng thế. Tuy nhiên ngay sau đó, có tin nột số người ủng hộ Bexit lại tỏ ra tiếc nuối vì quyết định của mình. Đó là cái giá phải trả cho sự tự do, dân chủ của thể chế!

Vận động trưng cầu dân ý

Theo báo “The Observer”, thắng lợi của Brexit đã làm chao đảo thị trường vốn và tài chính, không những của nước Anh mà còn ảnh hưởng đến toàn thế giới. Trái phiếu của chính phủ Mỹ lên giá; đồng dollar, đồng franc Thụy Sĩ và yên Nhật cùng tăng giá một cách rõ rệt nhất so với đồng bảng Anh. Rõ ràng là những tác động này đã vượt qua biên giới nước Anh, lan sang các nước EU và cuối cùng là cả thế giới.

Ngoài những tác động tài chính, lại còn những hậu quả về thương mại toàn cầu cũng như sự dịch chuyển lao động ngay trong nội bộ EU. Theo nhận định của một số chuyên gia, có thể nói, Brexit đánh dấu một bước thụt lùi lớn của tiến trình toàn cầu hóa. Những hệ lụy đó không thể lắng xuống trong thời gian trước mắt mà cần sự điều chỉnh lâu dài của các nền kinh tế.

Trong khi thế giới hiện đang đối mặt với đà tăng trưởng yếu và đầu tư thấp, bất cứ kế hoạch kiềm chế thiệt hại nào đều phải bao gồm giải pháp nhanh chóng xác lập những “luật chơi” mới dành cho nước Anh và mối quan hệ của Anh với EU.

Xem ra, “vụ ly dị chính trị” của nước Anh với EU mang tầm ảnh hưởng lớn hơn phạm vi hoạt động của EU, lan tỏa đến toàn thế giới bằng những rạn nứt mang tính cách “ăn miếng, trả miếng” trên quy mô toàn cầu. Và như vậy, toàn cầu hóa đang phải đối đầu với những khó khăn nối tiếp khó khăn!

Brexit và sự rạn nứt của EU

Trong tương lai, chúng ta có thể ghép Exit với bất kỳ một nước nào trong EU. Chẳng hạn như Frexit (Pháp), Italexit (Ý), Swexit (Thụy Điển), Netherlexit (Hà Lan)... theo gương Brexit! Đó là những Exit không ai muốn có theo chiều hướng toàn cầu hóa.

Gần đây nữa, chúng ta lại có Chexit xuất hiện tại Phi Luật Tân với hàm ý China Exit. Đôi khi khẩu hiệu Chexit còn được viết dưới dạng CHexit, trong đó CH là chữ tắt của China để tương phản với PH, chữ tắt của Philippines.

Nếu Brexit ám chỉ sự chia tay của nước Anh với EU thì Chexit lại là lời kêu gọi, nói một cách thẳng thừng: China hãy “cút” đi. Nếu Brexit tạo ra sự rạn nứt trong EU thì CHexit là khẩu hiệu tống tiễn người khách không mời ra khỏi Biển Đông.

Như đã nói ở trên, ngôn ngữ ngày càng được bổ sung bằng nhiều từ vựng, nhất là trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Ngày nay trên một số trang mạng xã hội đã thấy xuất hiện thuật ngữ “hashtag” gồm một từ ngữ hay một chuỗi ký tự, sau dấu #. Nói một cách đơn giản, hashtag là một tập hợp thông tin liên quan đến một chủ đề chung. Chẳng hạn như “#CHexit” trong chủ đề Bắc Kinh hãy “cút” khỏi Biển Đông dưới đây:  

Hashtag: #CHexit

Trong #CHexit ở trên, ta thấy hình ảnh đối đầu giữa Trung Quốc và Phi Luật Tân trong trò chơi “oẳn tù tì” (One, two, three) mà ở Việt Nam trẻ em cũng thường chơi. Tất cả chỉ có 3 lựa chọn - kéo, búa và giấy – Phi ra búa đập kéo của Tầu là hình ảnh muốn nói lên vụ kiện “đường lưỡi bò” lên Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) của Liên Hiệp Quốc.

Người dân Phi biểu tình chống Bắc Kinh

Ngày 12/7/2016 PCA đã ra phán quyết bác bỏ chủ quyền của Bắc Kinh trên Biển Đông. Thắng lợi của Phi trong vụ kiện được coi như thắng lợi chung của những nước có liên quan đến tham vọng làm chủ Biển Đông của Trung Cộng đồng thời cũng được các cường quốc có lực lượng thương thuyền thường xuyên đi lại trên Biển Đông như Mỹ, Úc, Nhật ủng hộ.  Tờ “The Wall Street Journal” nhận định:

“Phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực về vụ kiện biển Đông đã đẩy Trung Quốc vào thế kẹt: Hoặc phớt lờ luật pháp quốc tế hoặc chịu "nhường sân" cho các nước láng giềng và Mỹ”.

Tuy nhiên, phán quyết này cũng có thể làm thay đổi cục diện giữa Mỹ và Trung Quốc tại khu vực. Mỹ và các đồng minh – đặc biệt là Phi Luật Tân – sẽ gặp không ít khó khăm khi phải tìm cách sử dụng phán quyết để kiềm chế Trung Quốc nhưng vẫn bảo vệ quyền lợi kinh tế và tránh đối đầu về quân sự.

Tòa Trọng tài Thường trực (PCA)

Điều đáng buồn cho Việt Nam là thái độ nửa vời của chính quyền, một mặt không quá “hồ hởi” vì vẫn tin tưởng nơi ông bạn tốt với “4 tốt” và “16 chữ vàng” (Láng giềng hữu nghị, Hợp tác toàn diện, Ổn định lâu dài, Hướng tới tương lai), một mặt đàn áp các cuộc biểu tình chống Bắc Kinh xâm lược của những người yêu nước!

Muốn "Chexit" tại Việt Nam, trước hết phải... "thoát Trung".

Hãy chia sẻ tình hình Biển Đông và đừng quên #CHexit để phát động phong trào tống cổ bè lũ bành trướng Bắc Kinh ra khỏi Biển Đông.

***

(Trích Hồi Ức Một Đời Người, Chương 10 – Thời xuống lỗ)

Hồi Ức Một Đời Người gồm 9 Chương:

1.            Chương 1: Thời thơ ấu (từ Hà Nội vào Đà Lạt)

2.            Chương 2: Thời niên thiếu (Đà Lạt và Ban Mê Thuột)

3.            Chương 3: Thời thanh niên (Sài Gòn)

4.            Chương 4: Thời quân ngũ (Sài Gòn – Giảng viên Trường Sinh ngữ Quân đội)

5.            Chương 5: Thời cải tạo (Trảng Lớn, Trảng Táo, Gia Huynh)

6.            Chương 6: Thời điêu linh (Sài Gòn, Đà Lạt)

7.            Chương 7: Thời mở lòng (những chuyện tình cảm)

8.            Chương 8: Thời mở cửa (Bước vào nghề báo, thập niên 80)

9.            Chương 9: Thời hội nhập (Bút ký những chuyến đi tới 15 quốc gia và lãnh thổ) 

Tác giả còn dự tính viết tiếp một Chương cuối cùng sẽ mang tên… Thời xuống lỗ (thập niên 2000 cho đến ngày xuống lỗ)!

***

--> Read more..

Thấy vậy… nhưng không phải vậy! (2)

Hiện tượng họa sĩ “siêu thực” Oleg Shuplyak rõ ràng là một nét mới lạ trong hội họa thế giới ngày nay. Tranh của Oleg, ngoài kỹ thuật tân kỳ còn đòi hỏi một óc tưởng tượng phong phú của người vẽ. Về phía người thưởng ngoạn, những bức tranh gợi một cái nhìn riêng của mỗi người hay còn gọi là “optical illusion”, xin tạm dịch là “ảo giác”.

Điều đặc biệt (và cũng là nét riêng của Oleg) người họa sĩ vẽ những hình ảnh rất đời thường để phác họa chân dung những nhân vật nổi tiếng thế giới. Người xem tranh bỗng cảm thấy thú vị khi tự mình khám phá ra những ý nghĩa ẩn dấu qua nét vẽ để rồi tự nhủ với mình… “Thấy vậy… nhưng không phải vậy”.

***

Ở Việt Nam vào thế kỷ thứ 16 có “Sấm Trạng Trình” với 487 câu tiên đoán của ông Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585). Đó là những lời tiên tri về các biến cố chính của dân tộc, kéo dài trong khoảng 500 năm, từ năm 1509 đến khoảng năm 2019.

Sau Việt Nam, ở bên trời Âu cũng có nhà tiên tri người Pháp, Nostradamus (1503-1566). Năm 1555 ông xuất bản cuốn “Les Propheties” (Những lời tiên tri) dưới dạng những câu thơ tứ tuyệt, tiên đoán những sự việc xảy ra từ giữa thế kỷ 16 cho đến ngày tận thế, theo ông là vào năm 3797.

Họa sĩ Oleg đã đưa Nostradamus vào hội họa qua một bức chân dung với những hình ảnh mang nặng màu sắc tôn giáo và chiêm tinh học. Người xem gần như bị lạc vào thế giới thần bí với hình ảnh vũ trụ đầy thiên hà và các vị thiên thần trong bầu trời bí hiểm.

Chân dung Nostradamus

Chân dung William Shakespeare (1564-1616), nhà văn, nhà viết kịch nổi tiếng người Anh, được Oleg nhìn qua hình ảnh một nữ diễn viên tóc vàng trên sân khấu kịch nghệ và mái tóc của Shakespeare chính là hai bức màn của sân khấu với những sợi dây kéo màn. Người xem tranh lại nhớ đến câu “All the world's a stage…” (Thế giới này là một sân khấu…) trong vở kịch “As You Like it” của ông.

Chân dung William Shakespeare

Chủ đề về âm nhạc cũng xuất hiện trong tranh của Oleg. Điển hình là gương mặt của John Lennon (1940-1980), nhạc sĩ đồng thời là ca sĩ người Anh đã sáng lập ban nhạc huyền thoại “The Beatles”, được coi là một hiện tượng độc đáo của thế kỷ 20.

Trong bức chân dung Lennon, Oleg đã chọn bản nhạc “Imagine”, xuất hiện năm 1971, với những lời kêu gọi hòa bình trên toàn thế giới bằng óc tưởng tượng không có địa ngục phía dưới mà chỉ có bầu trời trên cao đối với mọi người: “Imagine there's no heaven / It's easy if you try / No hell below us / Above us only sky / Imagine all the people / Living for today...”.

Chân dung John Lennon

Cây đàn của người nghệ sĩ cũng đã xuất hiện trong tác phẩm của Oleg. Bức tranh dưới đây là chân dung nhìn nghiêng của một nhạc sĩ, cái mũi của ông lại chính là cánh tay của người nghệ sĩ đang say mê kéo vĩ cầm. Chúng ta có hình ảnh của hai nhạc sĩ nhưng khuôn mặt của cả hai chỉ là một người! 

Nhạc sĩ vĩ cầm

Lãnh vực hội họa cũng được khai thác trong tranh Oleg qua những bức chân dung về các thiên tài họa sĩ của thế giới. Trước nhất là bức họa Mona Lisa, còn có tên La Joconde, được Leonardo da Vinci (1452-1519) vẽ bằng sơn dầu trong thời kỳ Phục hưng tại Ý vào thế kỷ thứ 16. Oleg vẽ lại Mona Lisa, người phụ nữ có khuôn mặt bí ẩn và đặc biệt, nếu quan sát kỹ, chúng ta sẽ thấy bàn tay phải là một con chim bồ câu trên nền áo là những cây lúa mềm mại. 

Chân dung Mona Lisa theo cách nhìn của Oleg

Họa sĩ người Hòa Lan theo trường phái ấn tượng (impressionism), Vincent van Gogh (1853-1890), có một công trình nghệ thuật với hơn 2000 tác phẩm, trong đó có khoảng 900 bức họa hoàn chỉnh và 1100 bức phác thảo.

Chân dung Van Gogh được vẽ theo đúng phong cách dùng những gam màu sáng của ông và Oleg đã dùng óc sáng tạo của mình qua sự kết hợp của một Van Gogh thứ hai trên mũi, đôi mắt là hai căn nhà và cái tai chính là chiếc nón rộng vành của một cô gái.

Chân dung Vincent van Gogh 

Phụ nữ cũng xuất hiện trong tranh của Oleg theo cách diễn tả riêng của người họa sĩ. Chỉ cần một bình hoa cúc trắng cũng đủ để giới thiệu chân dung một thiếu nữ xinh đẹp mà đôi mắt tạo thành bởi những chiếc lá và mũi của người đẹp lại chính là chiếc bình cắm hoa.

Thiếu nữ và hoa cúc

Ở một bức tranh khác, người thưởng ngoạn thấy rõ một phụ nữ với thân hình vệ nữ đang bay trên cây chổi nhưng nếu ngắm kỹ, đùi của nàng lại chính là chiếc mũi của bức chân dung một bóng người với cái đầu là quả địa cầu giữa những vì sao. 

Vệ nữ và cây chổi

Cuối cùng, Oleg khai thác mảng tranh thiên nhiên trong đó chỉ có lá và chim khiến người xem phải sửng sốt về những khám phá của chính mình. Thoạt nhìn, chỉ thấy một chú chim trên cành nhưng nhìn lâu hơn lại thấy một chú nữa được tạo ra từ những chiếc lá xanh và vàng!

Đôi chim

Trong tranh dưới đây cũng là một chú chim xuất hiện rõ ràng phía bên dưới. Khi quan sát kỹ hơn, ta thấy ẩn trong đám lá vàng đang bay theo gió là một chú chim thứ hai trông còn đẹp hơn chú chim phía dưới.

Lá và chim

Hội họa đem đến cho con người cách thưởng ngoạn qua trực giác nhưng cũng có những họa sĩ như Oleg Shuplyak lại mở ra một trường phái mới thông qua ảo giác. Đó không phải là sự đánh lừa mà là sự khám phá của mỗi người đứng trước bức tranh.

Thế cho nên nhiều người phải thốt lên: “Thấy vậy… nhưng không phải vậy!” 

***

(Trích Hồi Ức Một Đời Người, Chương 10 – Thời xuống lỗ)

Hồi Ức Một Đời Người gồm 9 Chương:

1. Chương 1: Thời thơ ấu (từ Hà Nội vào Đà Lạt)

2. Chương 2: Thời niên thiếu (Đà Lạt và Ban Mê Thuột)

3. Chương 3: Thời thanh niên (Sài Gòn)

4. Chương 4: Thời quân ngũ (Sài Gòn – Giảng viên Trường Sinh ngữ Quân đội)

5. Chương 5: Thời cải tạo (Trảng Lớn, Trảng Táo, Gia Huynh)

6. Chương 6: Thời điêu linh (Sài Gòn, Đà Lạt)

7. Chương 7: Thời mở lòng (những chuyện tình cảm)

8. Chương 8: Thời mở cửa (Bước vào nghề báo, thập niên 80)

9. Chương 9: Thời hội nhập (Bút ký những chuyến đi tới 15 quốc gia và lãnh thổ) 

Tác giả còn dự tính viết tiếp một Chương cuối cùng sẽ mang tên… Thời xuống lỗ (thập niên 2000 cho đến ngày xuống lỗ)!

***

--> Read more..