“Tam thập lục kế” (1): Qua cầu… rút ván

Người xưa thường dùng tới 36 mưu kế, còn được gọi là “tam thập lục kế”, để giải quyết sao cho thuận lợi nghiêng về mình. Vấn đề đó có liên quan đến mọi chuyện, lớn cũng như nhỏ, từ chính trị, quân sự cho đến những chuyện xã hội trong xử thế hàng ngày, thậm chí ngay cả trong chuyện tình cảm trai gái.

Ngay trong bản thân từ ngữ “mưu kế” cũng đã nói lên phần nào ý nghĩa tiêu cực của hành động. Mưu kế thường được hiểu theo ý xấu vì chỉ nghĩ đến bản thân mình, lợi cho mình, bất kể đến những hậu quả gây ra cho những người khác. Một trong những âm mưu đó là chuyện “qua cầu, rút ván” mà ngày nay rất nhiều kẻ đã áp dụng.

Người xưa gọi kế đó là “Quá kiều trừu bản” với nghĩa nôm na là qua cầu rồi phá cầu, hay qua sông chặt cầu. Ngày nay, đó là những kẻ đã thành đạt, muốn hưởng riêng thành quả của mình. Họ không nghĩ tới, thậm chí còn “hất cẳng”, những chiến hữu, đồng chí đã từng đồng cam cộng khổ với mình.

Hạng người đó là những nhân vật “công đã thành, danh đã toại”, sống trong vinh quang nhưng lại tìm cách triệt hạ những người đã góp phần tạo dựng hào quang đó. Họ chính là những kẻ “vong ân, bội nghĩa”. Xét cho cùng, những người thân tín, ân nhân trong những ngày “nằm gai nếm mật” sẽ trở thành cái gai trước mắt vì họ đã biết rất rõ về mình.

***

Lưu Bang lúc hàn vi còn đi ăn cắp gà, một tỳ vết xấu xa. Đến khi nên tạo dựng cơ nghiệp sẵn sàng chém đầu một loạt những tay chân thân tín như Hàn Tín, Bành Việt, Anh Bố… bỏ tù Tiêu Hà, Trần Hi, Phàn Khoái. Những người này chỉ có mỗi một tội: “biết quá nhiều”! Trương Lương thấy họa chẳng chóng thì chày cũng đến với mình, nên bỏ trốn lên rừng tu tiên học đạo.

Phạm Lãi đã có một nhận xét về Việt vương Câu Tiễn: “Con người này cổ dài, mõn nhọn, có thể cùng chung hoạn nạn mà lại không thể chung ngọt bùi”. Nhận xét này quả là sâu sắc. Đến lúc diệt Ngô thành công, Phạm Lãi lặng lẽ từ quan bỏ trốn, thay đổi họ tên.

Ông lênh đênh khắp nơi và kết quả là được sống ung dung, hưởng thọ đến già. Bạn bè của ông đa số vì còn ham phú quý nên không tránh khỏi việc bị Câu Tiễn nghi kỵ và đã trở thành những “cô hồn” vì bị thác oan bởi kẻ “qua cầu, rút ván”.

***

Nguyên do thầm kín của những kẻ “qua cầu, rút ván” nằm ở những điều Sợ và Không Sợ. Họ sợ nghe lại chuyện cũ, sợ gặp lại người xưa và sợ cái dĩ vãng xấu xa của mình. Họ không sợ vì hiện tại đã được hào quang che phủ nên hành động một cách độc đoán, sắt máu và tàn nhẫn.

Ngày nay, ta gọi đó là những cuộc thanh trừng, thanh lọc… để đi đến một cuộc… “thanh lý” nội bộ. Ngay cả đến những cá nhân thành đạt cũng triệt để áp dụng kế “qua cầu, rút ván” để trừ khử những bạn bè ngày xưa chỉ vì… họ biết quá nhiều điều xấu về bản thân mình.

Xưa và Nay đều có những điều vẫn gặp nhau. Thời gian không còn là vấn đề vì thời thế bao giờ cũng vậy!   

***

“Qua cầu, rút ván” là kế thứ 27 trong 36 kế của người xưa, hay còn gọi là “tam thập lục kế”. Chúng tôi sẽ có những bài viết bàn về các mưu kế này khi có dịp thuận tiện:

1. Dấu trời qua biển

2. Một tên hai đích

3. Mượn dao giết người

4. Lấy kẻ nghỉ ngơi đánh người mệt mỏi

5. Mượn lửa cướp của

6. Giương đông kích tây

7. Từ không thành có

8. Ngầm vượt bến Trần Thương

9. Chỉ chó mắng mèo

10. Mượn xác hoàn hồn

11. Thuận tay đắt bò

12. Biết rõ cố làm ngơ

13. Điệu hổ ly sơn

14. Muốn bắt thì hãy thả

15. Rút củi đáy nồi

16. Đi trước một bước

17. Động cỏ làm rắn sợ

18. Rơi xuống giếng còn ném đá

19. Phô trương thanh thế

20. Khách biến thành chủ

21. Ve sầu lột xác

22. Bỏ thây gieo vạ

23. Giết gà răn khỉ

24. Trộm rồng thay phượng

25. Bắt giặc phải bắt tướng

26. Đóng vai lợn ăn thịt hổ

27. Qua cầu rút ván

28. Mận chết thay đào

29. Bỏ cục đất cất thoi vàng

30. Mỹ nhân kế

31. Kế kích tướng

32. Không thành kế

33. Kế phản gián

34. Khổ nhục kế

35. Liên hoàn kế

36. Kế rút lui

***