. Nguyễn Ngọc Chính's: tháng 3 2025

Chủ Nhật, 30 tháng 3, 2025

Chuyện về thần đồng âm nhạc Mozart

Wolfgang Amadeus Mozart là một trong những bậc thầy về soạn nhạc nổi tiếng với dòng nhạc cổ điển. Có thể nói, bước từ trong nôi ra đến sân khấu của nhà hát Royal Albert Hall, nhạc của Mozart đã được nghe khắp nơi cho đến ngày nay.

Ra đời trong một gia đình âm nhạc người Áo tại thành phố Salzburg năm 1756, ngay từ lúc còn bé Mozart đã thể hiện một thiên tài âm nhạc. Cuộc đời ngắn ngủi của Mozart kết thúc năm 1791 khi ông mới 35 tuổi nhưng đã để lại cho đời hơn 600 tác phẩm âm nhạc.

Chân dung Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791)

Nhạc Mozart bao gồm nhều thể loại như những tác phẩm dành cho piano, nhạc thính phòng, nhạc giao hưởng, nhạc tôn giáo và nhạc Opera. Ông đã được nhiều nhà soạn nhạc sau này ngưỡng mộ và các tác phẩm của ông trở thành một phần quan trọng trong nhiều buổi hoà nhạc.

Joseph Haydn, nhà soạn nhạc trứ danh người Áo, ông cũng là người hâm mộ Mozart dù hai người cách nhau đến 20 tuổi. Joseph Haydn nhận xét về người bạn vong niên: "Hậu thế sẽ không thể có người tài năng như Mozart trong 100 năm nữa!".

Mozart sinh ngày 27/1/1756 tại căn nhà số 9 Getreidegasse ở Salzburg. Thành phố này từng là thủ phủ của Tổng giáo phận Giáo hội Công giáo La Mã, một công quốc giáo hội thuộc Đế quốc La Mã Thần thánh mà sau này thuộc Áo.

Chân dung Mozart thời thơ ấu

Mozart là con út trong số 7 người con nhưng có đến 5 người đã mất khi còn bé. Chị gái duy nhất còn lại của ông là Maria Anna Mozart, khi cô bé được 7 tuổi đã bắt đầu được cha dạy các bài học về chơi đàn phím, trong lúc đó cậu em trai 3 tuổi Mozart ngồi nhìn và nghe. Cô chị hồi tưởng:

“Cậu ấy thường dành nhiều giờ liền trên phím đàn để chơi… niềm vui của cậu hiện rõ khi nghe nhạc... Ở tuổi lên 4, cha tôi đã bắt đầu dạy cậu một vài bản nhạc đơn giản trên phím đàn. Với sự mềm mại và chính xác tuyệt vời, cậu chơi đàn không một chút lỗi... Năm 5 tuổi, cậu đã sáng tác bản nhạc đầu tiên”.

Ba cha con trong một gia đình âm nhạc

Ông Leopold cuối cùng đã từ bỏ sự nghiệp sáng tác của mình để tập trung phát triển tài năng của con trai. Trong những năm đầu đời, cha của Mozart là người thầy duy nhất của ông. Cùng với âm nhạc, ông còn dạy các con nhiều ngoại ngữ và các môn học khác.

Mozart viết bản giao hưởng đầu tiên năm lên 8 tuổi và bản nhạc kịch Opera đầu đời khi mới 11 tuổi. Trong suốt thời niên thiếu, Mozart cùng gia đình đã thực hiện nhiều chuyến đi khắp Châu Âu, tại đó ông cùng người chị gái đã biểu diễn như “những thần đồng âm nhạc”.

Từ trái sang phải: Chị gái Mozart, Mozart và Leopold Mozart. Bức chân dung treo trên tường là mẹ của Mozart

Ông Leopold và Mozart lên đường đến Ý, để lại mẹ và chị gái ở nhà. Chuyến đi kéo dài từ tháng 12/1769 tới tháng 3/1771. Ông Leopold muốn phô diễn các khả năng của con trai như một nghệ sĩ trình diễn và một nhạc công trưởng thành. Chẳng bao lâu Mozart được nhận làm thành viên của dàn nhạc giao hưởng Học viện Nghệ thuật Accademia Filarmonica.

Cũng vì Mozart cùng cha đi khắp thế giới nên ông cũng đã biết nhiều ngôn ngữ. Chỉ mới 10 tuổi, ông đã nói được tiếng Đức (ngôn ngữ chính thức của Áo) và các ngôn ngữ khác như Ý, Pháp, Anh, lại còn biết thêm cả “tử ngữ” La Tinh!

Sử sách ghi lại rằng, vào năm 1762, có một giai thoại liên quan đến Công chúa Marie Antoinette và thần đồng âm nhạc Mozart khi cả hai đều còn là những đứa trẻ. Cậu bé nhạc sĩ khi đó mới 7 tuổi được mời lên kinh đô Vienne trình diễn trước văn võ bá quan triều đình Áo.

Chuyện kể lại rằng Mozart trong lần trình diễn này đã bị trượt chân trên sân khấu và bất ngờ té xuống. Một cuộc hội ngộ bất ngờ xảy ra khi Công chúa Antoinette (dù chỉ lớn hơn Mozart có 2 tháng) vội vàng chìa tay cho nhạc sĩ vịn để đứng dậy.

Công chúa hỏi Mozart muốn nhận phần thưởng gì sau buổi diễn. Chàng nhạc sĩ đáp ngay mà không cần suy nghĩ… cậu bé Mozart đã đề nghị xin được cưới Công chúa Marie Antoinette làm vợ!

Công chúa Marie Antoinette

Quá đỗi bất ngờ và không thể nén cười trước lời thỉnh cầu độc đáo của cậu bé nhạc sĩ thiên tài, Công chúa đành khất: "Ta sẽ xét lại lời thỉnh cầu này khi ngươi đã đủ tuổi trưởng thành".

Có lẽ trong thâm tâm, “Công chúa nhỏ” lúc đó hẳn phải tự hào khi dung nhan của cô đã trở thành niềm ngưỡng mộ rộng khắp trong nhân gian ngay từ lúc đó!

Quả thật như vậy. Công chúa Marie Antoinette trở thành Vương hậu nước Pháp khi kết hôn với Thế tử nước Pháp, người sau này trở thành vua Louis XVI.

Tuy nhiên, cuộc đời “hồng nhan đa truân” của bà về sau có nhiều thăng trầm gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử. Trong cuộc cách mạng Pháp 1789, cuộc đời bà đã phải kết thúc trên đoạn đầu đài ở tuổi 38.

Quang cảnh nơi thi hành án chém đầu Hoàng hậu Marie Antoinette, năm 1793

Ước vọng hồn nhiên của “cậu bé” Mozart được sống chung với Marie Antoinette mãi mãi vẫn chỉ là “một giấc mơ” của “Thần đồng Âm nhạc”!

***

--> Read more..

Thứ Hai, 24 tháng 3, 2025

Tây Du Ký và những kiếp nạn

Vốn là người tinh thông 72 phép biến hóa, trong trời đất là người đi mây về gió, nhưng vì bảo hộ Đường Tăng thỉnh kinh, trong suốt dọc đường Ngộ Không đã chịu qua không biết bao nhiêu khổ cực.

Xưng là Tề Thiên Đại Thánh, Ngộ Không chỉ quỳ lạy ba người: Phật Tổ, Quán Thế Âm Bồ Tát và Đường Tăng. Tuy nhiên, Ngộ Không cũng đã từng chịu khuất nhục vì cứu Đường Tăng mà dập đầu trước yêu ma. Đó có thể coi như là “một sự nhẫn nhục phi thường”!

Ngộ Không tuy vẫn còn hung ác, ngang bướng, nhưng lại một lòng nguyện tu luyện, kiên định, thấy việc nghĩa không chùn bước, không oán cũng không hận. Tuy nhiên, Đường Tăng lại chưa đủ “thiện tâm”, không nhìn thấy “thiện niệm” ở Ngộ Không nên mới đuổi học trò đi tới 3 lần.

Tại sao Bồ Đề Tổ Sư lại phải đuổi Tôn Ngộ Không xuống núi một cách vội vàng? Bồ Đề Tổ Sư ban đầu nhận Tôn Ngộ Không làm đồ đệ nhưng lại không dạy phép thuật. Để rèn giũa tính khí của khỉ đá, trước tiên vị đại tiên để hắn làm việc linh tinh và dạy hắn đạo pháp trên núi trong suốt bảy năm trước khi bắt đầu dạy những kỹ năng chiến đấu và phép thuật.

Nhưng vừa dạy phép thuật cho đồ đệ rồi lại đột nhiên Ngài quyết định đuổi Tôn Ngộ Không đi, và còn cấm hắn sau này nhận làm đệ tử của mình. Rõ ràng là Tôn Ngộ Không vẫn chưa học hết kỹ năng, đặc biệt là cách chiến đấu dưới nước. Bởi vậy, dọc đường thỉnh kinh, Tôn Ngộ Không dù có phép thuật cao cường nhưng vẫn phải nhờ Trư Bát Giới và Sa Tăng “dụ” yêu quái lên bờ sau đó mới ra tay.

Ngay cả 72 phép biến hình mà Tôn Ngộ Không tự hào nhất cũng chưa được luyện tập tinh thông, luôn có một số sai sót nhỏ. Chẳng hạn khi chiến đấu với Nhị Lang Thần, Tôn Ngộ Không bị phát hiện cái đuôi khỉ sau khi biến thành một ngôi chùa hoang. Thậm chí, dù là học phép thuật trường sinh nhưng vẫn suýt mất mạng trong kiếp nạn gặp Hồng Hài Nhi, nếu không có Trư Bát Giới cứu.

Thực tế cho thấy, ngay cả khi các đồ đệ mắc một lỗi nhỏ cũng có thể được Bồ Đề Tổ Sư dạy để sửa lại nhưng lại không với Tôn Ngộ Không. Chi tiết này cho thấy việc Tôn Ngộ Không bị đuổi vì huyênh hoang khoe phép thuật chỉ là những cái cớ mà thôi.

Thật ra thì Ngài nóng lòng muốn đuổi Tôn Ngộ Không đi là vì ngài có khả năng biết trước tương lai, hiểu rõ sẽ có một người khác sắp đến núi Linh Đài Phương Thốn để học phép. Bồ Đề Tổ Sư phải đuổi Tôn Ngộ Không đi để cả hai không chạm mặt nhau.

Vậy ai sắp lên núi và tại sao Tôn Ngộ Không lại phải tránh né? Rất đơn giản, người này chính là Lục Nhĩ Mỹ Hầu. Nếu không thì làm sao có thể giải thích rằng hắn cũng biết tất cả những gì Tôn Ngộ Không biết?

Núi Linh Đài Phương Thốn thực ra là nơi ngự của cả Bồ Đề và Như Lai, có giả thuyết hai người chính là một mà thôi. Như Lai ban đầu hóa thân làm Bồ Đề Tổ Sư nhận Tôn Ngộ Không làm đệ tử để chuẩn bị cho việc thỉnh kinh sau này, và Lục Nhĩ Mỹ Hầu không chỉ là nhân tố dự phòng mà còn là một bài “test”, kiểm tra về Tôn Ngộ Không.

Nếu Tôn Ngộ Không không thể vượt qua trở ngại đó, Như Lai sẽ để Lục Nhĩ Mỹ Hầu hoàn toàn thay thế. Cuối cùng, Ngộ Không đã hộ tống Đường Tăng về phương Tây, thỉnh được chân kinh và đạt được… giác ngộ.

Phật giảng từ bi, lấy thiện đãi người, cấm chỉ sát sinh… nhưng nếu thấy người phóng hỏa, giết chóc thì lấy thiện nào để đãi người? Khi Đường Tăng nghỉ tại nhà Dương Lão Bá, ông kể con trai ông vô công rồi nghề, chỉ biết nghĩ đến những chuyện độc ác… rồi lại còn dẫn một đám cường đạo khác đuổi giết Đường Tăng.

Ngộ Không vì nhiệm vụ bảo vệ sư phụ nên ra tay diệt trừ đạo tặc nhưng lại bị Đường Tăng kết luận là “sát tâm” không thiện, không cho tiếp tục đi thỉnh kinh nữa mà đuổi về. Ngộ Không tìm Bồ Tát khóc lóc, Người khuyên giải hắn:

“Cường đạo tuy là không tốt, nhưng dù sao cũng là thân người, ngươi không nên một gậy đánh chết bọn họ. So cường đạo với yêu ma vốn là khác nhau, sao có thể đánh đồng! Ngươi diệt trừ yêu ma là công đức của ngươi, nhưng ra tay lấy mạng người thì ngươi không đủ nhân đức!”.

Sau đó, Bồ Tát lưu Ngộ Không lại bốn ngày, chưa cho hắn trở về vội. Trong bốn ngày đó, Ngộ Không đã trải qua những gì thì tác giả Ngô Thừa Ân không đề cập đến nhưng có suy đoán cho rằng bốn ngày đó là thời gian Bồ Tát dùng để hắn hiểu hơn về tâm từ bi và thiện đãi với con người.

Trong Tây Du Ký, khi ở Nữ Nhi Quốc, Đường Tăng bị Tỳ Bà Tinh bắt nhốt, bị ép phải làm chồng, tìm mọi cách dây dưa nhưng vẫn không hề lay động được tâm trí. Bất luận yêu quái buông “lời ngon tiếng ngọt” dụ dỗ, Đường Tăng vẫn coi như tiếng gió thoảng qua, một lòng niệm Phật, không khởi bất cứ tâm sắc dục nào.

Ở hồi thứ 56 trong Tây Du Ký, khi ra tay tiêu diệt 6 tên thổ phỉ người trần mắt thịt, Ngộ Không liền bị Đường Tăng đuổi đi. Khi đó liền xuất hiện một Tôn Hành Giả khác quấy nhiễu an nguy của Đường Tăng, chia rẽ tình cảm sư huynh đệ Bát Giới và Sa Tăng đối với Ngộ Không.

Trong truyện lần lượt dùng tên của 6 tên cướp để hình dung lục căn: Nhãn Khán Hỷ (Mắt thấy mừng), Nhĩ Thính Nộ (Tai nghe giận), Tỵ Khứu Ái (Mũi ngửi thích), Thiệt Thường Tư (Lưỡi nếm nghĩ), Thân Bổn Ưu (Thân vốn lo) và Ý Kiến Dục (Ý thấy muốn). Trong lần thứ nhất khi bị đuổi, Tôn Ngộ Không thưa với Đường Tăng trước khi ra đi:

"Thưa sư phụ, con đi thì cũng đành thôi, chỉ hiềm vì chưa báo đền được công ơn của sư phụ". Đường tăng hỏi: "Ta có công ơn gì với mi?". Ngộ Không vội vàng quỳ xuống khấu đẩu nói:

"Lão Tôn này nhân vì đại náo thiên cung, gây nên tội tự hại mình, bị Phật Tổ Như Lai giam cầm ở Lưỡng Giới Sơn, nhờ được Quan Âm Bồ Tát cho đệ tử thụ giới hạnh, lại nhờ sư phụ cứu thoát ra, nếu không cùng sang Tây Thiên với người thì tránh sao khỏi câu “quên ơn chẳng phải là người, quân tử, muôn kiếp nghìn đời để tiếng chê".

Lần thứ hai khi chia tay với Đường Tăng, Hành Giả quỳ xuống thưa: "Cứ để thế này mà đi về thì còn mặt mũi nào trông thấy người cố hương!". Cho tới lần thứ ba, Đại thánh không nén đau khổ, bèn nói:

"Sư phụ mắng oan con, sự bất quá tam, con mà không đi, thực là không biết hổ thẹn. Con đi! Đã đành là đi, chỉ e sự phụ thiếu người thủ hạ. Quên ơn chẳng phải là quân tử, ơn nghĩa sư phụ bao giờ mới có thể đáp đền? Gặp nơi ma thiêng nước độc, con đi rồi ai sẽ bảo vệ sư phụ, ai sẽ diệt quái trừ yêu? Con theo sư phụ bấy lâu, ngày nay nửa đường bỏ dở, chưa thành được công quả, mời thầy ngồi lên nhận cho con lễ tạ, con đi mới được an tâm".

Đường Tăng quay lưng đì không thèm nhìn lại! Đại Thánh bèn dùng phép biến hóa, biến ra ba vị Hành Giả cùng bản thân là bốn quay xung quanh sư phụ lễ xuống. Tôn Ngộ Không ngậm ngùi từ biệt sư phụ, lộn nhào tên mây, về thẳng Hoa Quả Sơn trên lưng chừng trời nhìn xuống lại nhớ tới Đường Tăng, không cầm được hai dòng lệ nhỏ, phải dừng bước trên mây, hồi lâu mới đi.

Ba lần đánh Bạch Cốt Tinh cũng chính là 3 thử thách lớn mà Đường Tăng phải vượt qua. Đó là Tình – Ái – Dục. Toàn bộ 81 kiếp nạn của Đường Tăng đều do các vị thần an bài để kiểm chứng sự nhất lòng tu đạo của Đường Tăng, bởi vậy, thử thách lần này cũng chính là bài kiểm tra bản tính và nhân cách của Đường Tăng.

Phật Tổ quả là cao tay khi ra một bài toán khó bắt thầy trò Đường Tăng phải có lời giải đáp chuẩn xác. Nhưng cuối cùng, những điều tốt đẹp của Tôn Ngộ Không đã được minh chứng.

Phải ở hoàn cảnh ngặt nghèo, con người ta mới bộc lộ được cá tính. Quá trình trải qua 81 kiếp nạn là việc dần từ bỏ “ma tính” để trở nên từ bi, đắc đạo.

Năm thầy trò Đường Tăng trên đường thỉnh kinh

***

* Tham khảo thêm: 81 kiếp nạn của thầy trò Đường Tăng:

1. Kim Thiền bị biếm.

2. Đẻ ra hụt chết.

3. Đầy tháng quăng sông.

4.Tìm mẹ báo oan.

5. Ra thành gặp hổ.

6. Trượt ngã xuống hố.

7. Tại núi Song Xoa.

8. Trên núi Lưỡng Giới.

9. Đổi ngựa khe sâu.

10. Đêm bị lửa thiêu.

11. Mất áo cà sa.

12. Thu hàng Bát Giới.

13. Gặp quái Hoàng Phong.

14. Thỉnh mời Linh Cát.

15. Lưu Sa khó vượt.

16. Thu phục Sa Tăng.

17. Bốn thánh hóa phép.

18. Trong quán Ngũ Trang.

19. Nhân sâm khó sống.

20. Ngộ Không bị đuổi.

21. Lạc rừng Hắc Tùng.

22. Mang thư nước Bảo Tượng.

23. Hóa hổ điện Kim Loan.

24. Gặp ma núi Bình Đính.

25. Bị treo động Liên Hoa.

26. Cứu vua nước Ô Kê.

27. Bị ma hóa thân.

28. Núi Hiệu Sơn gặp quái.

29. Gió cuốn thánh tăng.

30. Hành Giả bị hại.

31. Mời thánh hàng yêu.

32. Chìm sông Hắc Thủy.

33. Vận chuyển nước Xa Trì.

34. Đánh cuộc thua được.

35. Nén đạo bênh tăng.

36. Đường gặp sông lớn.

37. Chìm xuống thiên hà.

38. Lồng cá hiện thân.

39. Gặp quái núi Kim Đâu.

40. Thiên thần khó thắng.

41. Hỏi Phật ngọn nguồn.

42. Uống nước ngộ độc.

43. Nước Tây Lương giữ cưới.

44. Động Tỳ Bà gặp tai.

45. Ngộ Không bị đuổi lần hai.

46. Hai khỉ khó phân xử.

47. Hỏa Diệm Sơn chắn lối.

48. Mượn quạt Ba Tiêu.

49. Bắt trói ma vương.

50. Trai thành quét tháp.

51. Lấy báu cứu sư.

52. Ngâm thơ rừng Kinh Cực.

53. Gặp nạn Tiểu Lôi Âm.

54. Thiên thần bị khốn.

55. Nghẽn lối hẻm Hy Thị.

56. Chữa bệnh vua nước Chu Tử.

57. Cứu chữa gầy còm.

58. Bắt yêu cứu hoàng hậu.

59. Bảy tình mê muội.

60. Thần Đa Mục bị thương.

61. Nghẽn lối núi Sư Đà.

62. Quái chia ba sắc.

63. Trong thành gặp nạn.

64. Mời Phật hàng ma.

65. Cứu trẻ con nước Tỳ Khưu.

66. Phân rõ thực giả.

67. Cứu quái rừng Hắc Tùng.

68. Buồng sư mắc bệnh.

69. Khốn đốn ở động Vô Để.

70. Bị nạn ở nước Diệt Pháp.

71. Gặp ma núi Ẩn Vụ.

72. Quận Phượng Tiên cầu mưa.

73. Mất trộm binh khí.

74. Đại hội đinh ba.

75. Gặp nạn núi Trúc Tiết.

76. Chịu khổ núi Huyền Anh.

77. Đuổi bắt tê giác.

78. Nước Thiên Trúc kén rể.

79. Bị giam ở phủ Đồng Đài.

80. Thoát thai bến Lăng Vân.

81. Gặp nạn nơi Thông Thiên hà.

***

--> Read more..

Thứ Sáu, 21 tháng 3, 2025

Chuyện dài chiếc radio tại Việt Nam

Ngày còn bé tôi vẫn thầm tự hỏi tại sao con người có thể thu nhỏ để chui vào trong một chiếc hộp nhỏ xíu để từ đó phát ra đủ thứ âm thanh mà mọi người (từ ông già bà cả cho đến trẻ ranh như tôi) phải nghe một cách chăm chú đến như vậy?

Không phải chỉ có một người mà có đến rất đông người chờ sẵn trong đó… chỉ cần chờ một động tác là họ thay nhau thay đổi từ ca hát cho đến nói chuyện bao gồm cả đàn ông lẫn đàn bà… một cách bí ẩn.

Lớn hơn chút nữa tôi mới khám phá cái hộp đó chính là chiếc “radio” chạy bằng đèn điện nhỏ có cái tên Philips. Nhỏ xíu nhưng lại rất huyền diệu, lúc nào cũng chờ người trong nhà bật lên để nghe những gì mình thích…từ ca nhạc giải trí cho đến tin tức thời sự khắp mọi nơi!

Chiếc radio hiệu Philips

Mẹ tôi thích nghe cải lương, mấy anh chị lớn lại chuộng ca nhạc còn bố tôi lại bật những chương trình tin tức, phóng sự để theo dõi tình hình trong nước và cả thế giới. Radio ngày xưa là phương tiện giải trí duy nhất của gia đình… không như ngày nay còn có TV, mạng internet… phục vụ mọi sở thích của con người.

Tôi vốn thích đá banh cho nên hôm nào có chương trình “trực tiếp truyền thanh” trận cầu quốc gia hay quốc tế là đứng thật gần (thiếu điều là “ngửi” radio… thay vì nghe) những lời tường thuật của phóng viên trên sân cỏ.

Huyền Vũ là phóng viên túc cầu có một không hai của Đài phát thanh Sài Gòn ngày ấy! Trong suốt 25 năm, ông là một ký giả thể thao lão thành mà hàng triệu người say mê bóng đá mến mộ qua làn sóng điện.

Ngoài giọng nói thiên phú, ông còn có một kiến thức sâu rộng về chiến thuật, kỹ thuật bóng đá. Thêm vào đó là những tên của cầu thủ (Việt Nam cũng như nước ngoài) ông thuộc làu làu. Cũng vì thế một số khán giả trên sân còn mang theo chiếc “radio transistor” để vừa nghe, vừa xem tường thuật của Huyền Vũ.

Những câu tường thuật “lịch sử” của Huyền Vũ như “bàn thắng trong đường tơ kẽ tóc”, “cú đá sút sấm sét”, “trái banh vượt sà ngang trong gang tấc”… thậm chí còn có những câu tả cảnh rất đời thường như “màng lưới của hai bên vẫn còn… trinh bạch”!

Chiếc radio hiệu Sanyo ngày xưa

Về ca nhạc kịch, Đài phát thanh Sài Gòn có ban kịch Dân Nam do Anh Lân sáng lập và điều hành, sau đó là một loạt các ban kịch của những nghệ sĩ nổi tiếng như Kim Cương, Thẩm Thuý Hằng, Túy Hoa, Kiều Hạnh, Bích Sơn, Mỹ Chi, Tú Trinh... Ngoài ra còn có ban Việt Nhi của nhạc sĩ Nguyễn Đức chuyên giới thiệu các giọng ca học trò.

Chương trình “Phát thanh thương mại” chuyên phát nhạc boléro xen kẽ với quảng cáo thuốc bổ Activit, kem đánh răng Hynos và xe máy Suzuki… xuất hiện trên Đài Sài Gòn. Ngoài ra còn có chương trình “Trả lời thính giả” cung cấp nhiều kiến thức và “Giờ của bạn trẻ”, một dạng tạp chí văn nghệ truyền thanh với thời lượng 60 phút, phát vào mỗi chiều chủ nhật.

Đài phát thanh Quân đội, mục đích chính là phục vụ quân nhân cũng chiếm được cảm tình của những người lính xa nhà nhưng lúc nào cũng hướng về hậu phương. Nổi bật nhất là phát thanh viên Dạ Lan (người được mệnh danh là "em gái hậu phơng") hằng đêm thủ thỉ với các chiến sĩ nơi tiền đồn heo hút.

Radio “Ấp chiến lược” do USAID cung cấp

Hồi diễn ra “Pháp nạn 1963”, quần chúng Phật tử đã biểu tình trước đài phát thanh Huế yêu cầu phát lại chương trình lễ Phật đản. Ba năm sau, đài phát thanh Đà Nẵng do phong trào đấu tranh ly khai với chính quyền đã chiếm giữ và điều hành gần ba tháng mới bị quân đội tái chiếm.

Trong chiến dịch Xuân Mậu Thân 1968, Đài phát thanh Sài Gòn là một mục tiêu tấn công dẫn đến hy sinh, tổn thất của rất nhiều sinh mạng. Vào trưa ngày 30/4/1975 Trịnh Công Sơn cũng đã đến đây kêu gọi đoàn kết, hòa giải rồi hát bài “Nối vòng tay lớn”.

Miền Bắc có Đài Hà Nội và Đài Giải Phóng để phục vụ mục đích chiến tranh. Thính giả nghe đọc truyện “Sống như anh” của Trần Đình Vân, và thú vị nhất là nghe đọc những bài báo viết từ nội thành Sài Gòn của Nguyễn Ngọc Lan, Lý Chánh Trung hay thơ của Đông Trình, Nguyễn Quốc Thái…

"Radio" nghe có vẻ xa lạ đối với người Miền Bắc hơn từ "đài" thường được dùng trong cuộc sống hàng ngày. “Đài” đã trở thành một phương tiện truyền thông quen thuộc đối với người dân Miền Bắc phải trải qua thời chiến tranh… “vì Miền Nam ruột thịt”.

Không chỉ có vậy, giữa những chiếc đài với nhau còn là sự phân chia đẳng cấp trong xã hội. Thời đó, việc nhận được một chiếc đài do Nhà nước phân phát sẽ phụ thuộc vào chức vụ đang giữ, anh chức to thì được đài to và tốt hơn còn chức nhỏ thì được đài nhỏ và chất lượng không tốt bằng.

Do điều kiện kinh tế của Miền Bắc còn khó khăn nên nhà nào có được một chiếc đài là đã thuộc thành phần khá giả. Chiếc đài nghiễm nhiên trở thành một vật để phân biệt giàu nghèo. Trên “giấy chứng nhận sở hữu một chiến đài” còn có thêm câu “không nghe đài địch”!

Chứng nhận đăng ký máy thu thanh tại Miền Bắc

Sau ngày 30/4/1975, một số bộ đội vào Sài Gòn cố tìm cách “săn lùng” 3 món hàng ăn khách nhất ở chợ trời là “Đạp, Đổng, Đài”. Ba món được đánh giá là “đỉnh cao” của sự sung túc theo tiêu chuẩn người Miền Bắc.

Xe đạp thì Sài Gòn cũng không hiếm và chạy đầy đường, kiểu cách thì đa dạng không như xe Phượng Hoàng của Trung Quốc vốn lâu nay làm chúa đường phố Hà Nội. Đồng hồ họ thích loại có “cửa sổ” (một cửa sổ thì có ngày, hai cửa sổ thì có cả ngày lẫn thứ).

Đài thì ở Miền Nam hầu như gia đình nào cũng có, nào là Sony, National, Zenith... có đủ cả AM lẫn FM. Lại còn có “radio ấp chiến lược” do Cơ quan Viện trợ Mỹ cung cấp. Tình thế đã thay đổi vì đã “giải phóng” nên nhu cầu nghe radio không còn cần thiết đối với dân Sài Gòn. Cách tốt nhất là đem ra chợ trời bán lấy tiền mua gạo thay bo bo trong bữa cơn hàng ngày.

***

Tin mới nhất của Reuters cho biết Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày 15/3/2025 đã ký sắc lệnh hành pháp yêu cầu cắt giảm hoạt động của 7 cơ quan liên bang, trong đó có Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (Voice of America - VOA) và Đài Á châu Tự do (Radio Free Asia - RFA). Sẽ có hơn 1.300 nhân viên của VOA đã bị cho “nghỉ phép” kể từ ngày 21/3.

VOA là dịch vụ truyền thông đối ngoại chính thức của chính phủ Hoa Kỳ thông qua các chương trình sản xuất nội dung số, TV và radio bằng 45 ngôn ngữ trên toàn cầu, được thành lập năm 1942 tại Wahington D.C.

Voice Of America

Có điều chính quyền Việt Nam luôn coi RFA và VOA là "thế lực thù địch", thường phản đối tiếng nói của 2 đài này. Việt Nam rất nhiều năm đã cố gắng vận động hành lang để chính phủ Hoa Kỳ thu hẹp, đóng cửa hoặc thay đổi quan điểm của 2 đài này khi nói về các vấn đề ở Việt Nam.

Nhưng vấn đề đặt ra là 2 cơ quan này vẫn một mực duy trì sự tuân thủ theo nguyên tắc trung thực, khách quan khi đưa tin về Việt Nam.

Trên trang Facebook của Luật sư Lê Quốc Quân, một nhà hoạt động xã hội nhân quyền đồng thời là nhân vật bất đồng chính kiến với Việt Nam, có một status nửa khôi hài nửa thẳng thắn:

“Có một điều tôi cứ nhớ mãi và muốn viết một lời cám ơn: Đó là Mẹ tôi biết tôi sắp ra khỏi nhà tù và ngồi ở hiên nhà đợi tôi gần một ngày, cho đến khi tiếng nói đầu tiên bà nghe được rằng con mình đã "được tự do" là qua tiếng nói qua Đài Á Châu Tự Do (RFA). Mẹ tôi nói đã khóc khi nghe bản tin đó. Bố tôi thì nghe được nhiều về thời sự đất nước từ hơn 50 năm trước cũng qua Ban Việt ngữ của VOA và BBC”.

Radio Free Asia

BBC (British Broadcasting Corporation) trong thời kỳ cuối của cuộc xung đột Nam-Bắc nhiều người lại có “cảm giác” là cơ quan truyền thông của Anh quốc khi đó đưa tin còn nhanh đến nỗi “Miền Bắc chưa kịp hoàn toàn giải phóng một địa phương nhưng đội quân phóng viên của BBC đến “tiếp thu” rồi!”

BBC News – Tiếng Việt

Những người đã từng sử dụng “radio ấp chiến lược” cũng vẫn còn nhớ đây là một món quà của Viện trợ Mỹ USAID gửi biếu người Miền Nam như một sự hỗ trợ tinh thần trong cuộc chiến khốc liệt đến nỗi phải vào các ấp chiến lược để tránh bom đạn với những chiếc radio!

Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) là cơ quan có vai trò xúc tác nhằm hỗ trợ thúc đẩy các thành tựu về phát triển trên khắp thế giới. Các hoạt động của USAID hướng tới việc thể hiện sự hào phóng của nhân dân Mỹ cũng như góp phần thúc đẩy hành trình tiến tới tự chủ và bền vững của bên nhận tài trợ.

“Trò chơi chính trị” biến hoá thật khôn lường và câu chuyện về chiếc radio tại Việt Nam cũng không thể nào thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn đó!

***

--> Read more..

Thứ Ba, 18 tháng 3, 2025

Mặt trận Tiểu khu Darlac 10/3/1975

* Lời giới thiệu: Tôi nhận được email của Nguyễn Văn Hoa, người bạn đồng môn trường Trung học Ban Mê Thuột ngày xưa. Anh Hoa có viết một câu thật cảm động:

“Hôm nay, một tuần sau ngày giỗ 50 năm thị xã Ban Mê Thuột và tỉnh Darlac gục ngã, tôi vừa khóc vừa đọc lại bài "Mặt trận Tiểu khu Darlac 10/3/1975" do một người ký tên tắt KD trích lại. Xin được chia xẻ với quý đồng môn BMT”.

Xin post lại nguyên văn những dòng dưới đây của tác giả KD để gửi đển các thân hữu và đồng môn “hồi ức” một ngày tang tóc của xứ “Buồn Muôn Thuở” 50 năm về trước. Những hình ảnh đi kèm do NNC sưu tầm trên mạng.

Nguyễn Ngọc Chính

***

Từ 9 giờ 30 sáng ngày 10 tháng 3 năm 1975, các mũi tiến quân của Cộng quân từ hướng bắc và hướng tây bắc đã hoàn toàn tràn ngập trung tâm thành phố và tập trung nỗ lực tấn công Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu nằm trên đại lộ Thống Nhất.

Bộ đội và chiến xa T54 của Cộng quân từ khuôn viên nhà thờ chính tòa tràn qua ngã Sáu, chiếm Câu Lạc Bộ Biên Thùy, khu cư xá sĩ quan, nằm trên Ngã Ba đại lộ Thống Nhất và đường Lê Lợi, nhưng không tràn qua được khu vườn hoang của Bác Sĩ Tôn Thất Niệm, nằm sát hệ thống công sự phòng thủ của Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu.

Lực lượng phòng vệ Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu phản công quyết liệt. Một chiếc T54 của Cộng quân bị bắn cháy. Dù với chiến thuật biển người và với BKZ 82 ly cùng đại bác 100 ly trang bị cho T54 bắn trực xạ không ngừng vào hệ thống công sự phòng thủ của Tiểu khu, Cộng quân vẫn chưa tiến sát được vào hệ thống công sự phòng thủ này.

Tinh thần chiến đấu và lòng dũng cảm của những chiến sĩ thuộc Tiểu Khu quả thật không thể tưởng tượng. Cứ mỗi đợt tiến công của Cộng quân là những tràng đại liên, M-79 (súng phóng lựu) và M-16 từ các công sự phòng thủ xối xả phản kích làm cho bước tiến quân của Cộng quân đã phải ngừng lại.

Cộng quân lui về cố thủ khu vực cư xá sĩ quan và Câu Lạc Bộ Biên Thùy, đồng thời chia quân tràn qua đại lộ Thống Nhất đánh chiếm Tòa Án, Bưu Điện, tòa nhà Đại Biểu Chính Phủ, và tiếp tục thực hiện trận mưa pháo bằng đại bác 100 ly từ các chiến xa T54 và đại bác 130 ly cùng hỏa tiễn 122 ly từ hướng Tây thị xã (khu vực Bandon) đổ vào Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu.

11 giờ 20, một chiếc T54 của Cộng quân tiến vào cổng trước Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu trên đường Thống Nhất đã bị bắn hạ. Tinh thần chiến đấu của các chiến sĩ Tiểu Khu càng lên cao.

11 giờ 45, hai chiếc Commando Car (thiết giáp với bốn bánh cao su, không xích sắt) của Thiết Đoàn 8 từ hướng chùa Khải Đoan theo đường Quang Trung qua Tôn Thất Thuyết để tiến về đánh bọc hậu lực lượng của Cộng quân đang công hãm Tiểu Khu. Nhưng khi đến ngã Ba Ama Trang Long Tôn Thất Thuyết, các chiến sĩ Thiết Đoàn 8 bị lực lượng của Cộng quân từ ngã Sáu tràn xuống chận đánh. 2 chiếc Commando Car bị Cộng quân bắn cháy trước Bar Quốc Tế. Nhưng các chiến sĩ của Thiết Đoàn 8 đã len theo khu phố Ama Trang Long để tiến về hướng Tiểu Khu.

Cũng giờ này, khu chợ Ban Mê Thuột, từ đường Quang Trung chạy dọc theo đường Y Jút đến Ama Trang Long bị trúng đạn và bốc cháy dữ dội. Nhà hàng Thanh Thế mới khai trương, cũng tân kỳ không thua gì nhà hàng Thanh Thế ở đại lộ Lê Lợi Sài Gòn, giờ đây đang là một biển lửa.

Dãy phố bên kia đường Ama Trang Long, đối diện với nhà hàng Thanh Thế như tiệm Rồng Vàng, nằm mặt sau của Ty Cảnh Sát cũ đã là một bãi gạch vụn.

Khu phố nằm trên đường Y Jút, đối diện với chợ Ban Mê Thuột như nhà của Ông Tôn Thất Hối đã bị sập.

Cho đến giờ này, 11 giờ 45 ngày 10 tháng 3 năm 1975, các chiến sĩ của Tiểu Khu Darlac vẫn cố thủ Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu, và lực lượng của Cộng quân từ 2 mặt, phía Bắc, tức là khu cư xá sĩ quan và mặt tiền Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu, tức là từ Bưu Điện, tòa nhà Đại Biểu Chính Phủ đã bám sát hệ thống công sự phòng thủ của Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu. Những trận đánh xáp lá cà đẫm máu đã xảy ra dọc theo hệ thống công sự phòng thủ.

1 giờ 15 trưa ngày 10 tháng 3 năm 1975, Trung Tâm Hành Quân của Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu bị trúng pháo, mọi liên lạc truyền tin bị phá hủy.

2 giờ 20 trưa ngày thứ Hai, 10 tháng 3 năm 1975, Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu Tỉnh Darlac thất thủ, sau hơn 7 tiếng đồng hồ giao tranh với lực lượng biển người của Cộng quân có chiến xa T54, và các loại đại pháo yểm trợ, mà không có được một đơn vị bạn nào tiếp cứu.

60 ngàn dân thị xã Ban Mê Thuột mãi mãi ghi nhớ chiến công, lòng dũng cảm và tinh thần kỷ luật của các chiến sĩ Tiểu Khu Darlac trong những giờ phút lâm nguy đã cố gắng và hy sinh để làm tròn bổn phận cho đến hết sức mình.

Xin gởi tấm chân tình sâu xa nhất của chúng tôi đến Trung Tá Vĩnh Hy, người trực tiếp chỉ huy mặt trận, với những trận tấn công và đánh xáp lá cà cùng lực lượng biển người của quân thù, và để đến giờ phút cuối đành di tản Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu để bảo toàn lực lượng.

Xin anh linh của những chiến sĩ đã sống hùng thác thiêng, phù trợ cho thành phố này và những đồng đội của mình trên những chặng đường di tản. Các vị mãi mãi là những anh hùng và thần linh của thành phố này.

(Người ghi lại bài này ký tên tắt là KD)

***