Người viết thuê từ Sài Gòn

Tại Bưu điện Trung tâm Sài gòn có một người đã từng được mệnh danh là "người viết thư xuyên hai thế kỷ", “người viết thư tay thuê cuối cùng của Việt Nam”… người đã từng chấp bút cho hàng nghìn lá thư viết tay bằng các thứ tiếng Việt, Anh, Pháp, giúp các gia đình người Việt ở nước ngoài được kết nối với người thân trong suốt 30 năm làm hành nghề.

“Người viết thuê” Dương Văn Ngộ (1930-2023) vốn xuất thân từ một gia đình gốc Hoa nghèo khó, năm 16 tuổi, ông bắt đầu làm việc cho ngành bưu điện với vai trò bưu tá, đến năm 1990 về hưu và bắt đầu công việc viết và dịch thư tay thuê ngay tại Bưu điện Sài Gòn.

Người Sài Gòn quý ông bởi sự cần mẫn và tỉ mỉ trong từng con chữ, thay họ truyền tải thông điệp qua những cánh thư gửi đến thân nhân ở nước ngoài. Bưu điện có đến 6 người cùng nghề nhưng đã nghỉ việc rồi qua đời, nhưng ông là người viết thư cuối cùng, theo đuổi đến ngày cuối đời dù đã 90 tuổi.

 

Ông Dương Văn Ngộ (1930-2023)

 

Ông Ngộ đã bắt đầu gắn bó với nghề bưu chính từ năm 16 tuổi, ban đầu làm việc tại Bưu điện Thị Nghè và đến năm 1948, ông trở thành nhân viên chính thức của Bưu điện Sài Gòn. Công việc ban đầu của ông là lựa thư để chuyển đi, sau đó lần lượt trải qua nhiều công việc chuyên môn trong nghề.

Năm 36 tuổi, ông được bưu điện cho đi học tiếng Anh và Pháp nhằm phục vụ công việc. Ông Ngộ kể rằng lúc đầu được học tiếng Pháp ở Trường Tiểu học Phú Lâm, còn việc thông thạo tiếng Anh là nhờ được Ban giám đốc cho đi học ở Hội Việt Mỹ.

Khi về hưu, ông được bố trí một bàn làm việc tại một góc của trung tâm Bưu điện, phía cuối dãy hành lang. Từ thứ 2 đến thứ 6, ông Ngộ đều đặn làm việc từ 8 giờ sáng đến 3 giờ rưỡi chiều. Công việc của ông là viết thư tay, ngoài ra ông còn hướng dẫn thông tin cho những người lần đầu đến bưu điện.

 

Người về hưu trong Bưu điện thành phố

 

Suốt 30 năm trong nghề, ông Ngộ đã chứng kiến nhiều buồn vui của người đời và từng chắp cánh cho không ít cuộc hôn nhân... Hàng vạn bức thư tình của những người yêu gửi cho nhau đã từ Bưu điện Trung tâm Sài Gòn chuyển đến tận tay người nhận khắp thế giới. Dù đã viết hàng vạn lá thư tay, nhưng ông bảo, mỗi khi viết cho khách xong là ông... quên hết.

"Nguyên tắc trong nghề, phải tuyệt đối giữ bí mật và quên ngay những gì mình vừa viết ra cho khách". Nên khi khách đi là ông không giữ lại bất cứ thông tin gì cả. Ông cũng không hỏi gì thêm về nhân thân, mối quan hệ thư từ của khách bởi ông cho rằng đó là những chuyện riêng tư, tò mò là không phải phép.

Mỗi lần dịch thư, ông chỉ lấy từ 10.000 đến 15.000 đồng, nhiều người ngỏ ý muốn cho thêm nhưng ông cương quyết không nhận vì ông không làm công việc này vì tiền mà chủ yếu là để giúp đỡ mọi người.

Bàn làm việc nhỏ của ông với tấm bảng đề dòng chữ “Nơi chỉ dẫn và viết giúp”, bên cạnh là mấy cuốn từ điển Anh - Pháp - Việt, kính lúp, những bài báo cũ cùng xấp ảnh kỷ niệm do nhiều du khách khi ghé lại nơi đây đã chụp và tặng lại ông.

“Ngày nào còn cống hiến được cho xã hội thì tôi vẫn làm, mình phải làm sao để du khách tới đây người ta yêu mến đất nước của mình”, ông Ngộ tâm sự.

 

Một tấm “bảng hiệu” đơn giàn

 

Ông chưa bao giờ đi đâu ra khỏi Việt Nam nhưng ông lại có nhiều bạn bè ở khắp năm châu. Khách du lịch nước ngoài tới đây không chỉ để để ngắm một trong những bưu điện cổ và đẹp nhất châu Á mà còn để được tận mắt chứng kiến công việc viết thư thuê của một nhân viên bưu điện về hưu.

Những năm 90 của thế kỷ trước, có những bức thư tình từ Pháp gửi về Việt Nam lời lẽ rất hay. Như một anh chàng người Pháp viết rằng trời vào đông băng giá lạnh lẽo và đông cứng mọi thứ, nhưng chẳng thể đóng kín tâm hồn anh ấy khỏi nỗi nhớ về cô gái Việt Nam vừa mới gặp, anh ta mong được cô chấp nhận hò hẹn.

Tất cả những bức thư họ gửi cho nhau trong rất nhiều năm ông Ngộ là người dịch. Kể cả trước ngày cô gái lấy chồng…"Bức thư chia xa đẫm nước mắt khiến tôi cũng buồn theo vì chẳng đành lòng, tôi dịch mà tự thấy đau cho họ. Nghề này có những nỗi buồn khó nói lắm. Còn nhiều chuyện nữa, có kể cả tháng cũng không hết", ông Ngộ tâm tình.

"Thế bây giờ có thư tình nào người ta viết cho nhau nhờ bác không?"

"Có nhưng ít", ông nói. Dù gì người ta nhận một bức thư tay cảm xúc cũng sẽ khác với thư điện tử rất nhiều. Có lẽ, trong lòng ông Ngộ hiểu rõ cả một trời thương nhớ cũ rồi sẽ dần lùi đi nhường chỗ cho thư tín điện tử.

 

Ông Ngộ bên những… “tác phẩm”

 

Những yêu thương xuyên biên giới mà người gửi đi mỗi ngày vẫn tới lui bưu điện chờ hồi âm và vỡ òa khi đối phương hồi tín. Sau đó, mọi chuyện sẽ thành hoài niệm, chẳng ai kể, chẳng mấy người nhớ đến.

Có một bà mẹ vẫn lặn lội từ Bình Phước lên bưu điện Sài Gòn để nhờ ông Ngộ dịch thư sang tiếng Pháp, và gửi cho con trai đều đặn 2 – 3 tháng một lần. Qua thời gian, người đàn ông Pháp không chỉ gửi thư tay cho mẹ, mà còn gửi riêng những lá thư thể hiện sự cảm kích sâu sắc đến ông đã luôn miệt mài truyền tải thông điệp cho hai mẹ con.

Bà Nguyễn Thị Thu Vân, Giám đốc Bưu điện TP.HCM, tâm sự: "Bác Ngộ là một phần của bưu điện, bác đã dành cả cuộc đời cho nghề, những câu chuyện của bác kể cho du khách thật sự có ý nghĩa rất lớn”

Nỗi lòng của bà Vân cũng chính là lo lắng của nhiều người. Những ngày trái gió, ông mệt không thể đến được, góc bưu điện bỗng chưng hửng, trống trải. Những nhân viên bưu điện lại mong ngóng ông…

 

Hình chụp ông Ngộ bên ngoài bưu điện (tháng 7/2019)

 

Hình ảnh một ông lão đạp chiếc xe cà tàng đến Bưu điện Trung tâm Sài Gòn, cần mẫn viết hộ những dòng thư cho khách cũng đã trở thành quen thuộc, một nét rất riêng của người Sài Gòn.

 

Ông Ngộ đạp xe đến chỗ làm

 

Phần thưởng tinh thần quý giá nhất là đối với ông là Giải thưởng Kova năm 2016, một giải thưởng trao tặng cho những người hoạt động trong các lãnh vực Kiến tạo, Sống đẹp, Triển vọng và Nghị lực, được sáng lập tại Việt Nam từ năm 2002.

 

Ông Ngộ nhận Giải thưởng Kova, 2016

 

Tiếp đến, năm 2020 ông Dương Văn Ngộ còn được Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam trao danh hiệu "Người viết thư thuê lâu năm nhất Việt Nam". Quả là một điều quá tự hào!

 

Xác lập kỷ lục "Người viết thư thuê lâu năm nhất Việt Nam"

 

Ông Dương Văn Ngộ qua đời ngày 1/8/2023 tại quận Bình Thạnh, Sài Gòn, hưởng thọ 94 tuổi, và được yên nghỉ tại Hoa viên Bình Dương.

“Người viết thuê” đã để lại một kỷ niệm khó quên trong lòng những người biết chuyện tại Sài Gòn… Kính chúc ông an nghỉ sau một quãng đời, tuy bình dị nhưng lại trán đầy nhân ái.

 

Lời tiễn biệt cuối cùng

***  

--> Read more..

Phiếm bàn chuyện ăn uống

Người xưa thường nói “ăn cây nào, rào cây ấy” để ám chỉ đạo nghĩa trung thành một lòng đối với người đã tạo cơ hội cho mình thăng tiến trong cuộc đời… Đó chính là triết lý của bậc chính nhân quân tử, luôn biết thể hiện sự biết ơn đối với người đã giúp ta tạo ra sự thành công trong cuộc sống. Nói khác đi, đó là việc “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”!   

 

“Ăn cây nào, rào cây ấy”

 

Ở một thái cực khác, “ăn cây táo, rào cây sung” lại thể hiện sự vô ơn của kẻ phàm phu tục tử, sẵn sàng quên đi ân nghĩa của người đã tạo ra sự vinh quang cho mình mà lại xum xoe đi ca tụng người khác, bất chấp thực tế. Đó chính là “ăn cháo đá bát” mà ta vẫn thường thấy trong cuộc đời này!

 

“Ăn cháo đá bát”

 

Ăn cho sướng miệng, cho no bụng thì kẻ phàm phu tục tử nào mà lại chẳng thích… thế nhưng có người lại lên tiếng thở than: “Miếng ăn là miếng tồi tàn!”. Truy tìm nguồn gốc của câu cảm thán này mới thấy nó xuất phát từ câu ca dao:

 “Miếng ăn là miếng tồi tàn

Mất đi một miếng, lộn gan lên đầu”

 

"Miếng ăn là miếng tồi tàn”

 

Phàm ăn, tục uống bao gồm việc ăn quá nhiều, quá lãng phí... Đó là sự “mềm lòng” khi đứng trước sức hấp dẫn của miếng ăn trước mặt! Kho tàng tục ngữ, ca dao nước ta đã để lại nhiều câu răn dạy về chuyện ăn uống nhưng hình như đành bất lực trước những cái “túi không đáy” của bao tử!

Quý ông mắc tật “ăn vụng” lại thường tự bào chữa bằng một câu “vô tội vạ” khi bị phát hiện rằng mình chỉ… “ăn bánh trả tiền”. Nhưng ông đã quên đi chuyện “ăn bát cơm đầy nhớ ngày gian khổ”. Còn đâu nữa những ngày “ăn cạnh nằm kề” thắm thiết bên một nửa của mình ngày nào?

Ngày còn bé, “ăn chưa no, lo chưa tới”, tôi còn nhớ mãi câu chê bai bọn “con lai” rằng chúng “ăn chó cả lông, ăn hồng cả hột”. Giờ già rối mới thấy không cứ gì con lai hai dòng máu mới ăn kiểu như vậy. Ai cũng có thể “ăn tục, nói phét” một cách thản nhiên như bọn “Tây lai” ngày nào!

Lại có câu “ăn cắp quen tay ngủ ngày quen mắt” nhưng nếu đó ăn cắp của dân, ăn xén công trình… sẽ không đơn giản như việc ngủ ngày ở nhà với nệm ấm chăn êm… mà sẽ ngủ trong bốn bức tường lao lý. Rất rộng thì giờ để nhìn lại việc “ăn hại đái nát” tưởng chừng như vô hại cùa mình.

Triết lý giàu nghèo ở đời có lẽ đúng nhất khi “ăn cơm với cáy thì ngáy o o, ăn cơm thịt bò thì lo ngay ngáy”. Tiền bạc, của cải chỉ là phù du, chỉ mong sao được như Nguyễn Công Trứ trong “Hàn nho phong vị phú”:

“Ngày ba bữa, vỗ bụng rau bịch bịch, người quân tử ăn chẳng cầu no,

Đêm năm canh, an giấc ngáy kho kho, đời thái bình cửa thường bỏ ngỏ”. 

“Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”, “ăn cơm chúa múa tối ngày”, “ăn cơm nhà thổi tù và hàng tổng” hay “ăn cơm mới, nói chuyện cũ” đều là những kim chỉ nam cho việc xử thế ở đời được áp dụng tuỳ hoàn cảnh thích hợp. Tuy nhiên, phải nhớ một điều không phải bất cứ tình huống nào cũng có thể áp dụng một cách máy móc.

 

“Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”

 

Thế cho nên, luận về chuyện ăn uống, Việt Nam ta có cả một kho tàng của cha ông để lại. Cái khó là biết vận dụng vào thực tế cho từng trường hợp. Không phải lúc nào những câu như “ăn cơm Tàu, ở nhà Tây, lấy vợ Nhật Bản, đi xe Huê Kỳ” cũng là câu chỉ nam cho Hạnh phúc.

 

*** 

--> Read more..

Tái cấu trúc giang sơn…

Kể từ ngày 1/7/2025, nước ta từ 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã sáp nhập còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, bao gồm 28 tỉnh và 6 thành phố. Về mặt chính quyền, có thể mệnh danh đó là khát vọng đi kèm tham vọng phát triển quốc gia với mục đích đưa đất nước đi lên trong thời đại mới!

 

Sắp xếp lại Giang sơn

 

Theo thừ tự từ Bắc xuôi Nam ta có các tỉnh mới:

- Tỉnh Lào Cai (gồm 2 tỉnh cũ Yên Bái và Lào Cai hợp lại), có diện tích tự nhiên 13.256,92 km2, quy mô dân số 1.778.785 người.

- Tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên được sáp nhập thành Thái Nguyên, với diện tích 8.375,21km2, dân số khoảng 1.799.489 người.

- Tỉnh Phú Thọ, gồm các tỉnh Vĩnh Phúc, Hòa Bình và Phú Thọ nhập lại, có diện tích 9.361,38km², dân số 4.022.638 người. (Chủ tịch nước Lương Cường sinh ra tại tỉnh Phú Thọ nên địa phương này cần giữ nguyên tên gọi!)

- Tỉnh Bắc Ninh được sáp nhập từ Bắc Giang và Bắc Ninh, có diện tích 4.718,6km2, dân số 3.619.433 người.

- Tỉnh Hưng Yên, gồm Thái Bình và Hưng Yên, diện tích 2.514,81km2, quy mô dân số 3.567.943 người. (Quê hương của Tổng bí thư Tô Lâm là Hưng Yên nên vẫn được giữ tên là điều… “dễ hiểu”).

- Hai thành phố bắt đầu bằng Hải (Hải Phòng, Hải Dương) nay trở thành Hải Phòng, có diện tích 3.194,72km2, dân số 4.664.124 người.

- Tỉnh Ninh Bình (gồm 3 tỉnh xưa: Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình), có diện tích tự nhiên 3.942,62km2, dân số 4.412.264 người.

- Tỉnh Quàng Trị là tên gọi mới của Quảng Bình & Quảng Trị xưa, có diện tích 12.700km2, dân số 1.870.845 người. (Trong một bài diễn văn được đọc từ giấy đã viết sẵn, bà Lê Thị Thuỷ tuyên bố “… Quảng Trị có quy mô dân số hơn 1 tỷ 870 ngàn người...”!)

 

Bà Lê Thi Thuỷ, Phó bí thư đảng uỷ

 

- Đà Nẵng là tên mới của Đà Nẵng + Quảng Nam, có diện tích 11.859,59km2, quy mô dân số 3.065.628 người.

- Tỉnh Quảng Ngãi gồm 2 địa phương cũ Kon Tum & Quảng Ngãi, có diện tích 14.832,55km2, dân số 2.161.755 người.

- Tỉnh Gia Lai bao gồm Bình Định + Gia Lai, có diện tích 21.576,53km2, dân số 3.583.693 người.

- Tỉnh Ninh Thuận và Khánh Hoà nay chung một tên Khánh Hòa, với diện tích 8.555,86km2, dân số 2.243.554 người.

- Tỉnh Lâm Đổng mới, gồm Đắk Nông, Bình Thuận và Lâm Đồng, có diện tích 24.233,07km2, dân số 3.872.999 người.

- Tỉnh Đắk Lắk được sắp xếp từ 2 tỉnh Phú Yên & Đắk Lắk, có diện tích 18.096,40km2, dân số 3.346.853 người.

- Thành phố Hồ Chí Minh sẽ bao gồm thêm 2 tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu & Bình Dương, có diện tích 6.772,59km2, dân số 14.002.598 người. (Thành phố Sài Gòn, Hòn ngọc Viễn Đông xưa, nay trở thành Phường Sài Gòn!)

 

Cái tên Thành phố Sài Gòn nay chỉ còn là Phường Sài Gòn

 

- Tỉnh Đồng Nai giờ có Bình Phước đi kèm, với tổng diện tích 12.737,18km2, dân số 4.491.408 người.

- Tỉnh Tây Ninh là địa danh mới sau nhập với Long An, có diện tích 8.536,44km2 và dân số 3.254.170 người.

- Thành phố Cần Thơ được cộng thêm Sóc Trăng và Hậu Giang, có diện tích 6.360,83km2, dân số 4.199.824 người.

- Tỉnh Vĩnh Long là tên của Bến Tre và Trà Vinh gộp lại, với diện tích 6.296,20km2, dân số 4.257.581 người.

- Tỉnh Đồng Tháp mới sau khi sáp nhập với Tiền Giang, có diện tích 5.938,64km2, dân số 4.370.046 người.

- Tỉnh Cà Mau giờ thì đứng tên đại diện sau khi kết bạn với Bạc Liêu, có diện tích 7.942,39km2, dân số 2.606.672 người.

- Hai tỉnh có chữ cuối là “Giang” sẽ có tên An Giang sau khi kết hợp với Kiên Giang, diện tích 9.888,91km2, dân số là 4.952.238 người.

*** 

Cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong đó có 19 tỉnh và 4 thành phố hình thành sau sắp xếp. 11 tỉnh, thành phố không thực hiện sắp xếp là các tỉnh: Cao Bằng, Điện Biên, Hà Tĩnh, Lai Châu, Lạng Sơn, Nghệ An, Quảng Ninh, Thanh Hóa (quê hương của Thủ tướng Phạm Minh Chính), Sơn La và thành phố Hà Nội, thành phố Huế.

Kể từ đầu tháng 7, cấp huyện bị xóa bỏ, mỗi địa phương chỉ còn lại hình thức chính quyền cấp tỉnh và cấp xã. Song hành với việc thay đổi địa danh là sự thay đổi trong hệ thống pháp luật.

Chính quyền cấp tỉnh và cấp xã được trao quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong phạm vi phù hợp, giúp giải quyết nhanh chóng các vấn đề thực tiễn tại địa phương. Các quy định pháp luật về hộ tịch, đất đai, và xây dựng được sửa đổi để giảm thiểu giấy tờ, rút ngắn thời gian xử lý, và tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý.

Trên nguyên tắc, luật mới quy định rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc công khai, minh bạch thông tin và giải trình trước người dân, đảm bảo quyền giám sát của cộng đồng.

***

Về phía người dân, việc “tinh giảm tỉnh thành” lại đưa ra rất nhiều hệ luỵ từ việc sáp nhập. Có nhiều người cho rằng kể từ 1/7/2025, toàn dân bước vào kỷ nguyên mới: “kỷ nguyên đi tìm quê quán”!

Sáng ngày 30/6/2025, ứng dụng VNeID trên internet, được quảng bá là siêu ứng dụng định danh điện tử đã bị tắc nghẽn vì lượng người đi tìm tên của quê mình quá đông. Điều này chứng tỏ người dân rất quan tâm đến sự thay đổi tên gọi của các địa phương trên cả nước.

 

Sáng 30/6/2025, ứng dụng VNeID được quảng bá là siêu ứng dụng định danh điện tử đã bị tắc nghẽn vì lượng người đi tìm quê mới quá đông

 

Đã có những trục trặc cho các tỉnh sáp nhập ở xa nhau: Cán bộ công chức của Ninh Thuận (cũ) phải ra tận Nha Trang Khánh Hoà (mới) để đi làm với quãng đường dài hơn 100km. Nếu đi đi về về hàng ngày thì sẽ là 8 giờ làm việc, 4 giờ ngồi trên xe, tổng cộng hết 12 tiếng một ngày!

Tổng số cán bộ cần đi từ Phan Rang ra Nha Trang là 2,300 người. Tỉnh đã lập dự án đưa 16 xe ô tô 45 chỗ để đưa đón các nhân viên này đi làm mỗi tuần. Trong những người này, chỉ chưa đầy 100 đối tượng được ưu tiên có nhà ở công vụ. Số còn lại sẽ được hỗ trợ tiền thuê nhà từ 3 đến 4,5 triệu đồng/tháng.

 

Hành trình của một cán bô từ tỉnh Ninh Thận (cũ) đến Nha Trang... tình ra hết 1 giờ 49 phút

 

Tại Đồng Nai, ngày đầu thực hiện sáp nhập, từ 5h, hàng trăm cán bộ, viên chức từ trung tâm hành chính tỉnh Bình Phước cũ (TP Đồng Xoài) được xe 45 chỗ đưa đến phường Trấn Biên (TP Biên Hòa) làm việc tại các sở ngành sau sáp nhập. Những cán bộ có nhu cầu đi xe chủ yếu làm ở Văn phòng UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Công thương, Văn hóa, Xây dựng.

Tại TP HCM, phương án đưa đón cán bộ từ Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đến trung tâm hành chính Phường Sài Gòn được đề ra. Thành phố bố trí 10 xe (4 xe 45 chỗ, 6 xe 16 chỗ), xuất phát từ 4h30 theo ba khung giờ, nhưng không có cán bộ nào xuất hiện tại các điểm đón.

Tuyến xe từ Bình Dương cũng trong tình trạng tương tự: sáng có ba chuyến vào lúc 5h30, 5h45 và 6h, song không có cán bộ đi. Dù vậy, đơn vị vận hành vẫn cho xe chạy đúng hợp đồng và lộ trình.

Cục Cảnh sát giao thông Bộ Công an cũng có hướng dẫn hướng dẫn công an các địa phương về công tác đăng ký xe sau ngày 01/7/2025. Theo đó toàn bộ Công an cấp xã và Phòng CSGT thực hiện đăng ký xe ô tô, xe máy chuyên dùng, xe mô tô của tổ chức, cá nhân trong nước có trụ sở, cư trú trong tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Người dân hoặc tổ chức có nhu cầu đăng ký xe ô tô, mô tô, xe máy chuyên dùng có thể được lựa chọn đăng ký xe tại Phòng CSGT hoặc bất cứ Công an cấp xã nào trong địa bàn tỉnh, thành phố mà mình đang cư trú hoặc có trụ sở.

Về ký hiệu biển số xe địa phương sau khi thực hiện sáp nhập bao gồm ký hiệu biển số của các địa phương được hợp nhất. Ví dụ: tỉnh Hưng Yên biển số xe là 89, tỉnh Ninh Bình là 35, tỉnh Đồng Tháp là 66.

Riêng tỉnh An Giang (sáp nhập 2 tỉnh Kiên Giang và An Giang) được cấp biển số xe ký hiệu 68 (trước đó biển số xe của An Giang là 67). Sau khi cấp hết ký hiệu biển số này, sẽ tiến hành cấp đến các ký hiệu còn lại từ thấp đến cao.

Như vậy, tất cả mọi chuyện có thể đổi thay, trong cả chiều hướng Tích cực cũng như Tiêu cực. Thực ra thì trong tương lai những ngành như thủ công mỹ nghệ sẽ phải vất vả trong việc thay đổi bia mộ cho ông bà, người thân để họ còn biết đường mà về với người sống!

***

Ngày 1/7/2025, Việt Nam chính thức bước vào một giai đoạn lịch sử với cuộc cách mạng hành chính quy mô chưa từng có, được ví như một cuộc “tái cấu trúc giang sơn” mà không phải ai cũng có cơ hội chứng kiến trong đời, nhất là những người lớn tuổi như tôi!

Cũng như đống tiền luôn có hai mặt, “tái cấu trúc hành chính” cũng không thoát khỏi quy luật đó. Là người công dân bình thường, chúng ta chỉ mong sao mọi chuyện trong tương lai sẽ tốt đẹp để con cháu chúng ta được hưởng một cuộc sống tốt hơn những gì các bậc cao niên đã từng trải qua.

 *** 

--> Read more..

Bức thư… không lời

Ngày xưa, có chuyện kể một đôi nam nữ yêu nhau… nhưng bỗng một hôm người con trai viết một bức thư bỏ trong phong bì, đề tên người con gái. Khi mở phong bì chỉ thấy một trang giấy trắng, tuyệt không một lời.

Quá ngạc nhiên, cô gái mới hỏi chàng: “Sao lại như thế?”. Người con trai đang yêu mới thổ lộ tâm tình:

"Anh không biết viết gì để em hiểu vì “thư bất tận ngôn”, anh chỉ muốn giải thích cho em hiểu những gì anh muốn nói chỉ vỏn vẹn có 3 chữ “Anh Yêu Em” nhưng lại thấy chưa diễn tả hết nỗi lòng mình. Thế cho nên, chi bằng viết “một bức thư không lời” để nói lên những suy nghĩ của mình lên trang giấy trắng với hy vọng em sẽ hiểu!”

 

***

 

Ngày nay, cũng với “một bức thư không lời” nhưng lại liên quan đến chuyện “Đạo và Đời” đang là một đề tài thời sự nóng bỏng. Chuyện “lâm li bi đát” về “cuộc chia tay” giữa sư Minh Tuệ và anh Đoàn Văn Báu trong chuyến đi đến Vùng Đất Phật: tuy mới được nửa đoạn đường mà đã… “nửa đường gãy gánh”!

Không đơn giản như chuyện tình nam nữ ngày nào vì “chuyện tình nghĩa” xảy ra giữa hai người đàn ông mang tính cách “mâu thuẫn” giữa hai thái cực Đạo và Đời. Sư Minh Tuệ với tính cách của một nhà tu đã “va chạm” với lối hành xử mang đậm nét trần tục của một cựu sĩ quan an ninh về hưu non lãnh trách nhiệm “bảo vệ” đoàn!

Ngay từ ngày đầu, theo nội dung “thư kêu gọi” của sư Minh Tuệ viết tại Gia Lai ngày 23/11/2024, ông chỉ cần người hỗ trợ giấy tờ để đi Ấn Độ rồi sau đó muốn “tự mình đi”. Anh Báu đáp ứng lời kêu gọi đó nhưng lại tháp tùng đoàn với tư cách “người tình nguyện hỗ trợ”!

 

Thư bày tỏ ý định được hỗ trợ trong chuyến bộ hành đến Ấn Độ của sư Minh Tuệ

 

Suốt mấy tháng trời, sư Minh Tuệ và các thành viên vẫn chưa thấy hộ chiếu và visa đâu khiến cho đoàn bộ hành phải sống trong sự nơm nớp lo âu vì không có giấy tờ hợp pháp. Trong thâm tâm, dù không nói ra, vị hành giả đã cảm thấy “mất lòng tin” vì những hứa hẹn ban đầu.

Mâu thuẫn ngấm ngầm đã bộc phát trong cuộc họp vào đêm Giao Thừa năm Ất Tỵ giữa hai bên: tăng đoàn và những người hỗ trợ. Rất nhiều vấn đề đã được các sư nêu lên trong buổi họp kéo dài gần 3 tiếng.

Ngay chính bản thân sư Minh Tuệ cũng nêu lên thắc mắc không biết đoàn có bị “dẫn dắt” bởi chính quyền Việt Nam qua việc tổ chức và dàn xếp của người “trưởng đoàn”? Dưới con mắt của nhà sư, có gì đó “lấn cấn” trong việc này.

Các sư trong đoàn, đa số hãy còn trẻ, lại muốn được “tự do hơn” trong việc khất thực, thay vì tập trung để được các Phật tử cúng dường tại địa điểm đã sắp xếp trước. Họ muốn đến từng nhà dân để khất thực theo cách tu của 13 hạnh đầu đà.

Về việc trú ngụ ban đêm, các sư muốn được tự mình tìm chỗ nghỉ ngơi chứ không đến những nơi đã chọn trước. Các sư cũng muốn có 1 điện thoại để học tiếng Anh, tải kinh sách, tra cứu Google map trong suốt cuộc bộ hành…

Cuộc họp bỗng trở nên căng thẳng… Đên Giao Thừa, tuy không có tiếng pháo nhưng những ý kiến của các sư đã nổ ra để báo hiệu một năm mới “không yên bình” như những người ngoài cuộc quan sát từ bên ngoài.

Những người bảo vệ đoàn lại có những quan điểm “trần tục” hơn. Trước tiên, họ khẳng định những điều các sư “than phiền” chỉ là những “bức xúc” trước những thực tế trong cuộc đới trần tục, khác hẳn với cách nhìn của những người đã “buông xả” tất cả chỉ để thực hiện việc tu tập…

Ai cũng đều có lý của mình khiến số đông những người ngoài cuộc bỗng phải chia làm 2 hai phía đối ngịch giữa “Pro” và “Con”. Ai cũng đều “có lý” của mình khi bênh vực cho những diễn biến đã xảy ra… nhưng có điều ít ai để ý đến nguyên nhân sâu xa là khoảng cách giữa Đạo và Đời!

Kết quả là đến ngày Mùng 4 Tết, sau nhiều có gắng dàn xếp bất thành, Tiến sĩ Tâm lý Tội phạm Đoàn Văn Báu và những người hỗ trợ quyết định rời đoàn. Sư Minh Tuệ cũng “hoan hỉ” để họ ra đi vì… “mọi sự tuỳ duyên”… “còn duyên thì hợp, hết duyên thì tan”!

Nếu mọi sự chấm dứt tại đây thì người ngoài cuộc cũng có thể “thở phào nhẹ nhõm” để tăng đoàn tiếp tục cuộc bộ hành đến Ấn Độ khi chuẩn bị bước vào Myanmar, một đất nước đang phải đương đầu với nội chiến.

Nhưng mọi chuyện không kết thúc một cách “êm đẹp” về phía anh Báu, người vốn đã từng hứa với cha của sư Minh Tuệ trước cuộc hành trình: “… thầy còn thì con còn, thầy chết thì con cũng chết”!

Người quan sát có thể hiểu anh Báu vì lời thề sống chết đó và sẽ không “bỏ cuộc” một cách dễ dàng. Mọi người cứ tưởng anh về Việt Nam nhưng thực ra anh vẫn còn ở Thái để âm thầm theo dõi tình hình, đúng với “nghiệp vụ” anh đã được đào tạo trong suốt 25 năm qua.

Anh lại tái xuất hiện tại Thái và đã có vài lần tiếp cận để cố hàn gắn sự rạn nứt nhưng chỉ nhận được sự “lạnh lùng” từ nhà tu hành. Phe ủng hộ anh bảo rằng đó là sự “vô ơn” còn phía bên kia chiến tuyến lại có những phản ứng “tiêu cực”, thậm chí còn có những “fan” trước đây đã âm thầm… “quay xe”.

Cuộc đối đầu giữa Đạo & Đời bỗng trở nên bước sang giai đoạn mới mang tính cách “hơn thua” rõ rệt. Người bảo vệ giờ trở thành “kẻ đối đầu không khoan nhượng” với số lượng “fan” ủng hộ anh Báu qua những “video clip” của một Tiến sĩ nắm rõ “tâm lý tội phạm”.

Vốn ít nói, người quan sát cũng thấy sư Minh Tuệ biểu thị sự “phản pháo” một cách “dè dặt”. Có người lại phân tích đó là thái độ “có tiết chế” của người tu tập trước những dư luận khắc nghiệt của cuộc đời.

Ngày 25/2/2025 sư đã từng nói với Phố Bolsa TV: “Nếu thế giới này không còn ai nữa thì con sẽ đi với Thầy Báu”. Tiến sĩ Báu cũng đã từng nói cuộc bộ hành đến Ấn Độ “như một cái chợ”…

 

Câu trả lời phỏng vấn của sư Minh Tuệ với kênh Youbube Phố Bolsa, ngày 25/2/2025

 

Diễn biến mới nhất trong “drama Đạo & Đời” đã xảy ra ngày 26/2/2025 khi anh Báu đứng bên đường đón cuộc bộ hành của sư Minh Tuệ. Anh bỏ kính, chắp tay đảnh lễ khi “mặt đối mặt” với nhà sư. Tiến thêm vài bước bên cạnh sư, anh nói “điều gì đó” với người tu hành trong một thời gian chỉ kéo dài độ 5 hay 10 giây.

 

Anh Báu trong cuộc tái ngộ sư Minh Tuệ ngày 26/2/2025

 

Sau đó anh quay ngược lại đưa cho người bảo vệ tăng đoàn một phong bì và nói nhờ chuyển cho sư Minh Tuệ. Nhà sư không nhận thư tận tay, chỉ nhờ đọc hộ xem thư nói gì. Khi mở ra, đó là “một bức thư không lời”, chỉ vỏn vẹn “4 con số 0 tròn trĩnh”.

 

Cuộc nói chuyện chỉ kéo dài… vài giây

 

Người ta bàn tán về “4 con số không” trên mạng nhưng người quan sát không trích lại những bình luận đa chiều đó vì muốn để người đọc “hiểu sao cũng được”, “hiều sao cũng tốt”.

Nói theo cách nói của sư Minh Tuệ: “Mọi sự đều tốt đẹp”!

 

Bức thư… không lời!

***

--> Read more..

Nhà thơ Hữu Loan khóc giữa Sài Gòn

Lời giới thiệu của NNC:

 Nói đến Nguyễn Hữu Loan, tức nhà thơ Hữu Loan, người ta liên tưởng đến bài thơ “Màu tím hoa sim” được ông sáng tác vào năm 1949 tại Thanh Hoá với lời đề tặng “Khóc vợ Lê Đỗ Thị Ninh”. Bà là con gái cụ Lê Đỗ Kỳ, cùng công tác tại Uỷ ban tỉnh Thanh Hoá sau Cách mạng tháng Tám với Hữu Loan.

 

Hữu Loan và vợ

 

Cụ Lê Đỗ Kỳ có người con trai cả là Lê Đỗ Khôi, hy sinh tại Điện Biên Phủ 5 tiếng đồng hồ trước khi quân ta cắm cờ trên sở chỉ huy của Pháp. Tiếp đó là Lê Đỗ Nguyên, tức Trung tướng Hồng Cư. Em ông Cư là Lê Đỗ An, tức Nguyễn Tiên Phong, sau là Bí thư Trung ương Đoàn TNCS HCM. Em ông Nguyên là Đại tá Lê Đỗ Thái. Hai ông Hồng Cư và Lê Đỗ Thái hiện sống ở Hà Nội và đều lấy con gái GS. Đặng Thai Mai.

Bài thơ phổ biến tại Miền Nam không những qua sách báo, mà còn được phổ nhạc, hát rộng rãi trên đài phát thanh, các buổi trình diễn văn nghệ trên sân khấu, nhất là vào những năm thập niên 60 của thế kỷ 20. Bài thơ đả được các nhạc sĩ Dzũng Chinh, Phạm Duy, Anh Bằng, Duy Khánh, Nguyễn Đặng Mừng, Thu Hồ, Hồng Vân... phổ nhạc.

 

Hữu Loan và Phạm Duy

 

Bản “Màu tím hoa sim” thời ấy ngắn hơn bản tác giả công bố sau này. Bản cũ chấm hết ở mấy câu: “Tôi hát trong màu hoa. Áo anh sứt chỉ đường tà. Vợ anh mất sớm, mẹ già chưa khâu” chứ không có thêm “Tôi ví vọng về đâu. Tôi với vọng về đâu. Áo anh nát chỉ dù lâu...” ở cuối bài như sau này:

“Khóc vợ Lê Đỗ Thị Ninh”

Nàng có ba người anh đi bộ đội

Những em nàng

Có em chưa biết nói

Khi tóc nàng xanh xanh

Tôi người Vệ quốc quân

xa gia đình

Yêu nàng như tình yêu em gái

Ngày hợp hôn

nàng không đòi may áo mới

Tôi mặc đồ quân nhân

đôi giày đinh

bết bùn đất hành quân

Nàng cười xinh xinh

bên anh chồng độc đáo

Tôi ở đơn vị về

Cưới nhau xong là đi

Từ chiến khu xa

Nhớ về ái ngại

Lấy chồng thời chiến binh

Mấy người đi trở lại

Nhỡ khi mình không về

thì thương

người vợ chờ

bé bỏng chiều quê...

Nhưng không chết

người trai khói lửa

Mà chết

người gái nhỏ hậu phương

Tôi về

không gặp nàng

Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối

Chiếc bình hoa ngày cưới

thành bình hương

tàn lạnh vây quanh

Tóc nàng xanh xanh

ngắn chưa đầy búi

Em ơi giây phút cuối

không được nghe nhau nói

không được trông nhau một lần

Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím

áo nàng màu tím hoa sim

Ngày xưa

một mình đèn khuya

bóng nhỏ

Nàng vá cho chồng tấm áo

ngày xưa...

Một chiều rừng mưa

Ba người anh trên chiến trường Đông Bắc

Được tin em gái mất

trước tin em lấy chồng

Gió sớm thu về rờn rợn nước sông

Đứa em nhỏ lớn lên

Ngỡ ngàng nhìn ảnh chị

Khi gió sớm thu về

cỏ vàng chân mộ chí

Chiều hành quân

Qua những đồi hoa sim

Những đồi hoa sim

những đồi hoa sim dài trong chiều không hết

Màu tím hoa sim

tím chiều hoang biền biệt

Có ai ví như từ chiều ca dao nào xưa xa

Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh chưa có mẹ già chưa khâu

Ai hỏi vô tình hay ác ý với nhau

Chiều hoang tím có chiều hoang biết

Chiều hoang tím tím thêm màu da diết

Nhìn áo rách vai

Tôi hát trong màu hoa

Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh mất sớm, mẹ già chưa khâu...

Màu tím hoa sim, tím tình trang lệ rớm

Tím tình ơi lệ ứa

Ráng vàng ma và sừng rúc điệu quân hành

Vang vọng chập chờn theo bóng những binh đoàn

Biền biệt hành binh vào thăm thẳm chiều hoang màu tím

Tôi ví vọng về đâu

Tôi với vọng về đâu

Áo anh nát chỉ dù lâu...

 

Thủ bút của nhà thơ Hữu Loan, viết lại bài Màu Tím Hoa Sim, “khóc vợ Lê Ðỗ Thị Ninh”

 

***

 

Bài viết của Cung Tích Biền:

 

Thật hạnh ngộ khi chúng tôi được gặp nhà thơ Hữu Loan, tác giả bài thơ Màu Tím Hoa Sim, cùng một số vị trong vụ án Nhân văn – Giai phẩm, những năm từ 1957 về sau, trên đất Bắc.

Sau tháng Tư 1975, trước khi nhà thơ Hữu Loan có dịp vào Nam, đã có một số thân hữu từ miền Nam ra Bắc thăm ông. Khó có thể mô tả cảnh nghèo khó của gia đình ông thuở ấy, lại khó hình dung ra cái tình cảnh cô đơn của một Hữu Loan bị chính quyền cô lập trong bao nhiêu năm.

Ông vào thăm Sàigòn khá muộn màng, có thể do điều kiện kinh tế quá khó khăn. Anh em chúng tôi có dàn xếp một ngày để tiếp ông. Cà phê sáng, dùng cơm trưa, buổi chiều đưa ông đi dạo chơi đó đây. Thuở ấy chỉ toàn xe đạp, sang trọng tí chút là xe gắn máy. Ông rất hồi hộp khi ngồi yên sau xe gắn máy. Ông luôn bảo “Đèo nhau xe đạp, chậm rãi, thì bình an hơn”.

 

Nhà thơ Hữu Loan (1916-2010)

 

Quán cà phê vườn khá rộng. Khi anh Duy đưa Hữu Loan tới, quanh bàn chúng tôi đã có Tô Kiều Ngân, Bùi Giáng, mấy anh em văn nghệ, có cả một lúc có hai cô, Huyền Tr. và Thúy V. một cô là ca sĩ, cô kia đang là diễn ngâm thơ cho đài phát thanh, trong các chương trình thi ca.

Hữu Loan, thoạt nhìn như một pho tượng, sạm một màu đất nung. Khuôn mặt chữ điền, tóc dài, trán rộng, sống mũi thẳng, cao. Tôi nghiêng người chào ông. Ông nở nụ cười. Một nụ cười cẩn thận, nói rằng thân thiện là chưa đúng. Một cái bắt tay của giao tế, dè chừng. Sống ở miền Nam, sau cơn dâu bể, nay gặp anh trở về, gặp chị ngoài kia vô, chào một nhà văn xứ Bắc vừa chạm mặt, tôi nhận ra tất cả họ đều có một hành xử khá giống nhau.

Bây giờ ông đang trước mặt. Với ly cà phê đen, bữa nay tôi có cái để mà Nhớ Lại, có cái để được Ngắm Nhìn. Hữu Loan, Ông từ đâu tới!

 

Hữu Loan thời còn trẻ

 

Trò chuyện với Hữu Loan, mến ông là một người khá hiểu biết về văn chương, học thuật. Dễ là chốn tri âm, tương phùng. Có thể do ông là người có học hành tử tế, trưởng thành vào thời kỳ nước nhà còn lưu giữ những nền móng đạo lý, những thứ vốn văn hóa quý hiếm của giống nòi.

Một ngày gặp gỡ. Bữa trưa uống một trận bia. Chiều đưa ông thăm chơi đó đây. Buổi tối ghé một quán vườn, rất đông anh em. Sáng hôm sau ông ghé tôi. Chúng tôi cùng uống cà phê, ăn sáng. Nhà tôi ngay đường Nguyễn Huệ nên nhà hàng Givral cũng gần. Vào quán, ông đầy vẻ ngỡ ngàng. Xem thực đơn, ông nói, “Tôi không biết gọi gì, anh gọi dùm”.

Tôi gọi cho ông ly cà phê sữa, bánh mì vuông, một đĩa thịt nguội, patê, xúc xích. Lúc này chúng tôi cũng đang túng thiếu, nhưng tiếp ông, tôi phải “bề thế” tí chút. Chẳng lẽ mấy mươi năm ông nhai củ mì ngoài Bắc, giờ này tôi mời ông mấy củ khoai lang trộn bo bo!

Tôi nhường ông ngồi ghế bên trong, nhìn ra đường, quang cảnh góc đại lộ Lê Lợi và Tự Do. “Sàigòn nó to rộng thế đấy”. Bên kia là Continental khách sạn thuộc loại cổ nhất Sàigòn, nhà Hát Tây [tòa nhà Hạ nghị viện thời Cộng Hòa], khách sạn Caravelle. Ông mãi nhìn cảnh đẹp bên ngoài, lại nhìn đĩa thịt nguội. Chừng không muốn ăn. Tôi giục ông ăn chút gì kẻo đói bụng.

Ông nói: “Anh cho tôi nhìn một hồi đã. Bao nhiêu năm tôi mới thấy cái món lạ lùng này”. Ông ăn một cách khó khăn. Chừng từ lâu không quen với dao nĩa. Tôi bèn gọi một đĩa tương tự, rồi bốc mà ăn, ý hô hào ông cùng bốc mà ăn.

 

Chân dung Hữu Loan qua nét vẽ của họa sĩ Bùi Quang Ngọc

 

Nhìn ông, tôi lại nhớ nước mắt của ông buổi sáng hôm qua. Lúc trò chuyện, tôi nói nhỏ với Thúy V. “Em nên ngâm bài Màu Tím Hoa Sim của chính Hữu Loan để tặng ông”.

Trong quán có cây đàn ghi-ta. Vũ D. đệm đàn. Tô Kiều Ngân rút cây sáo trúc “nhà nghề”, dìu giọng người ngâm thơ. Giọng Thúy V. mượt mà, khá trữ tình. Nghe ngâm thơ của mình, từ mấy mươi năm bị chế độ cấm phổ biến trên đất Bắc, Hữu Loan ngậm ngùi. Bất ngờ ông bật tiếng khóc.

Khuôn mặt như một phiến đá chỗ lòng suối cạn. Khó lòng thấm nước. Nhưng những hạt trong vắt cứ trôi xuống má. Ông có vẻ sờ soạng. Một bàn tay thò vào túi. Không có gì. Hai bàn tay thô tháp chỉ run run, ông kéo cái chéo áo ka-ki màu chàm, vải nhám, chừng cũng bẩn do mặc lâu ngày, đưa lên lau nước mắt…

 

Nhà thơ Hữu Loan (ngồi giữa) cùng con cháu những năm 2000

 

Nhà thơ Hữu Loan qua đời vào trung tuần tháng 3 năm 2010 tại quê nhà, hưởng thọ 94 tuổi. Phùng Quán ra đi ngày 22 tháng 1 năm 1995. Trần Dần mất ngày 17 tháng 1 năm 1997. Cùng những ngày của mùa xuân. Phan Khôi, Văn Cao, Nguyễn Mạnh Tường, Trần Đức Thảo, Nguyễn Hữu Đang…và nhiều nữa… những thành phần trụ cột của Phong trào “Đi Tìm tự do tư tưởng, đòi hỏi nhân quyền”, là đỉnh cao của văn hóa, cội nguồn, nay đã ra người thiên cổ.

 

Mộ phần Hữu Loan bên màu tím hoa sin

 

Thiên cổ, là Bên Kia của hiện thực bên này ư? Bên kia, ai có nhớ về? Hoài niệm, bảo tôi nghĩ và viết những dòng này. 

(Hình ảnh do NNC sưu tầm trên mạng)

 

***

--> Read more..