Nhà văn Conan Doyle và Thám tử Sherlock Holmes

Bạn thích đọc truyện trinh thám sẽ không thể nào quên “Thám tử Lừng danh Thế giới” Sherlock Holmes…

Có điều đa số người ta lại ít để ý đến người đã tạo dựng nhân vật huyền thoại này (tức là “cha đẻ” của Sherlock Holmes) đã phải trải qua nhiều biến cố trong suốt một cuộc đời cầm bút của mình.

Đó là nhà văn người Anh, Sir Arthur Conan Doyle (1859 – 1930). Rất ít người biết bản thân tác giả đã từng có những hành động hết sức kỳ lạ và hấp dẫn không kém những gì mà thám tử Sherlock Holmes đã từng phô diễn trên những trang sách ông viết.

 

Chân dung nhà văn Sir Arthur Conan Doyle (1859-1930)

 

Khi mới xuất hiện trên truyện, thám tử Sherlock Holmes lại có tên Shelling Ford sau này mới được đổi thành Sherlock Holmes. Trước tiên, Sherlock Holmes được phỏng theo nhân vật C. Auguste Dupin của Edgar Allan Poe.

Rất nhiều nguồn tài liệu cho biết đó là một cái tên ghép giữa Sherlock, một tuyển thủ môn bóng “cricket” mà Conan Doyle ngưỡng mộ vào thập niên 70 của Thế kỷ 20. Thế còn Holmes thì sao?

Nhà báo Anh, Bill West, đã tham khảo nhiều nguồn tư liệu để khẳng địng rằng đó là Edwin Holmes, người đã từng phát minh ra hệ thống báo động chống trộm khiến Doyle rất khâm phục nên ông đã không ngần ngại dùng họ của nhà phát minh đó làm tên họ cho nhân vật của mình.

Thế là Sherlock Holmes, nhân vật hư cấu được ra đời giúp cho nhà văn Conan Doyle có một sự nghiệp viết truyện trinh thám lừng lẫy trong việc phanh phui những vụ án bí hiểm. Khi sự nghiệp viết văn lên đến đỉnh cao cũng có lúc khiến ông quá mệt mỏi vì phải làm việc rất căng thẳng.

Đã có lúc Conan Doyle nghĩ đến việc “thủ tiêu” nhân vật… Vì để Sherlock Holmes chết là kết thúc câu chuyện phải ngày đêm nắn bóp theo đơn đặt hàng của báo chí cũng như độc giả hâm mộ.

 

Chân dung nhân vật thám tử Sherlock Holmes

 

Để giải thoát mình khỏi những câu truyện đó, Doyle đã “giết” Holmes trong truyện "The Final Problem" xuất bản trên tạp chí Strand vào tháng 12/1893. Ông để Sherlock Holmes bất cẩn, tiến đến mép của một tảng đá và rơi xuống thác nước Reichenbach.

Ngay lập tức, công chúng Anh đã gửi thư bày tỏ sự phẫn nộ đối với tác giả. Đến năm 1902, gần mười năm sau kể từ ngày Sherlock Holmes bị “chết mất xác”, đột nhiên Conan Doyle cho xuất hiện trở lại nhân vật này.

Chỉ có điều câu chuyện tác giả dựng ra vào thời gian trước khi Sherlock Holmes “bị khai tử”. Vẫn chưa hài lòng, công chúng tới tấp gửi thư đề nghị tác giả hãy làm cách nào cho thám tử… “sống lại”.

Chủ một tờ báo thậm chí còn đề nghị trả nhà văn 5.000 đô la tiền nhuận bút trong trường hợp ông nghĩ ra cách để Sherlock Holmes được… tái sinh.

Thể theo nguyện vọng của đông đảo bạn đọc, Conan Doyle đã đặt bút viết tiếp truyện có tên là “Ngày trở về của Sherlock Holmes” và tiếp theo là một loạt truyện nữa. Ông đã mở đầu câu chuyện bằng cách giải thích:

“Mọi chuyện đã xảy ra đúng như chúng ta nghĩ. Sherlock Holmes đâu có chết khi rơi xuống vực sâu. Thật ra, anh ta không rơi xuống vực mà đã tìm cách bò dọc theo tảng đá để thoát khỏi tay kẻ thù”.

Conan Doyle trở lại với chuyện “The Adventure of the Empty House” (Cuộc Phiêu lưu của căn nhà hoang), với lời giải thích rằng chỉ Moriarty rơi xuống thác, nhưng, bởi vì Holmes còn có nhiều kẻ thù nguy hiểm khác, anh ta phải thu xếp một cái "chết giả”.

 

Nguyên nhân cái chết “bức tử” của Sherlock Home trong truyện The Final Problem xuất bản trên tạp chí Strand vào tháng 12.1893

 

Năm 1903, tại làng Great Wyrley ở gần Birmingham, đã xảy ra một vụ án lạ lùng. Hàng loạt ngựa, bò, cừu lăn ra chết. Qua khảo sát, người ta thấy ở bụng và cổ họng của những con vật ấy có những vết thương lớn.

Căn cứ vào những lá thư nặc danh, người ta xác định thủ phạm là George Edalji, con trai ông mục sư Ấn Độ và một phụ nữ Anh.

Thời ấy, kỳ thị chủng tộc rất mạnh ở các địa phương của nước Anh, thành ra cảnh sát đã thu thập chứng cứ một cách sơ sài và người ta chẳng băn khoăn gì khi không điệu chàng trai ra toà và kết án chàng với mức bảy năm tù khổ sai.

Sau khi bị giam cầm ít lâu, chàng trai bèn viết thư nhờ Conan Doyle minh oan cho mình. Doyle đã cho rằng với bằng chứng xác đáng về việc chàng trai bị cận thị nặng, không thể nào di chuyển ngoài đồng trong đêm tối để hạ sát hàng loạt con vật như vậy được.

Conan Doyle đã buộc các cơ quan hành pháp và tư pháp phải lưu ý, xem xét lại vụ việc này. Quả nhiên, qua điều tra về sau, người ta xác định được thủ phạm là kẻ khác, và chàng trai người Ấn lai ấy đã được trả tự do và danh dự.

 

Chân dung Sir Arthur Conan Doyle của Walter Benington (1914)

 

Sự “bất tử” của Sherlock Holmes thể hiện ở chỗ: hơn một trăm năm nay, bạn đọc khắp thế giới vẫn luôn tỏ ra yêu mến và ngưỡng mộ nhân vật này.

Nhớ ngày Conan Doyle cho Sherlock Holmes “tạm từ giã cõi đời”, tại Luân Đôn đã liên tiếp nổ ra các cuộc biểu tình quanh trụ sở của mấy toà báo. Thậm chí, có một nhóm thanh niên mặc tang phục, đeo bảng đề tên Sherlock Holmes diễu hành trên đường phố.

Hiện ở một số nơi, người ta còn ngưỡng mộ đến độ thành lập cả “Bảo tàng Sherlock Holmes” cũng như thành lập các đội đặc nhiệm mang tên nhân vật thám tử tài ba nói trên.

 

Bảo tàng Serlock Holmes tại Luân Đôn

 

Conan Doyle tốt nghiệp y khoa tại Đại học Edinburgh và trở thành bác sĩ trên một con tàu tới bờ biển Tây Phi. Năm 1882, ông mở một phòng khám tại Plymouth nhưng không được thành công cho lắm.

Trong khi chờ bệnh nhân, ông bắt đầu viết truyện. Tiểu thuyết đầu tiên của ông được đăng trên tờ Chambers's Edinburgh Journal khi ông chưa tới 20 tuổi. Có ai tính được biết bao lần sách của ông được tái bản ở khắp nơi trên trái đất này?

 

Tượng Sir Arthur Conan Doyle tại Crowborough Cross, East Sussex, Anh Quốc

 

Lại nhớ, khi Conan Doyle bị cơn đau tim đột ngột từ giã cõi đời, thể theo nguyện vọng của ông, vợ ông, bà Jean Leckie, đã không để tang chỉ vì lúc sinh thời Conan Doyle tin tưởng rằng sau khi chết đi, ông vẫn còn liên lạc được với bà!

Sherlock Holmes xuất hiện trong tổng cộng 56 truyện ngắn và bốn tiểu thuyết của Conan Doyle! Nếu nói nhà văn tồn tại bằng tác phẩm, thì có nghĩa là Conan Doyle, người được phong tước “Hiệp Sĩ” (Sir), còn sống mãi trong lòng những người đọc ông qua hình ảnh sống động của Sherlock Holmes với tẩu thuốc lúc nào cũng ở trên môi!

 

“The Lost World” (Thế giới thất lạc), ấn bản đầu tiên năm 1912

 

***

* Thật may mắn, tôi hiện còn giữ được cuốn sách “Sherlock Homes Short Stories” do nhà xuất bản London, John Murray, Albemarle Street ấn hành. Sách dày 1.336 trang có in đầy đủ những truyện ngắn của Conan Doyle viết về Thám tử Tài ba Sherlock Holmes.

 

Một trong những tác phẩm của Conan Doyle mà tôi còn giữ được

 

“Sherlock Homes - The Complete Short Stories” dày hơn 1330 trang trên kệ sách của tôi!

Một kho tàng văn chương vô giá!

 

***