Chủ Nhật, 13 tháng 6, 2021

Những áng thơ “song ngữ”

Thơ Đường hay Đường thi là toàn bộ thơ ca đời Đường được các nhà thơ người Trung Quốc sáng tác trong khoảng từ thế kỉ thứ 7 đến 10 (618 - 907) và có thể chia ra làm 4 giai đoạn: Sơ Đường (618 - 713), Thịnh Đường (714 - 766), Trung Đường (766 - 835), Vãn Đường (835 - 907).

Thời Sơ Đường, các nhà thơ mệnh danh là "Tứ kiệt" gồm Dương Quýnh, Lư Chiếu Lân, Lạc Tân Vương và Vương Bột đã đổi được phần nào phong khí uỷ mị của thơ các triều đại trước.

Tới Trần Tử Ngang thì có phong trào đổi mới thi ca theo tinh thần phong nhã của "Kinh thi" và "phong cốt Hán Nguỵ", chủ trương làm thơ phải có "ký thác", nghĩa là nói lên tâm tình của mình, ghi lại cảm xúc thật sự của mình trước hiện thực đời sống, bỏ hẳn thơ sắc tình đời Lục triều, và thơ ca công tụng đức, thơ ứng chế của một số nhà thơ đầu đời Đường như Thẩm Thuyên Kỳ, Tống Chi Vấn.

Ta hảy đọc nguyên tác “Phong Kiều Dạ Bạc” của Trương Kế (thuộc thời Thịnh Ðường) và bản dịch của Tản Đà sau đây:

* Nguyên tác:


“Nguyệt lạc, ô đề, sương mãn thiên

Giang phong, ngư hỏa đối sầu miên

Cô Tô thành ngoại Hàn San Tự

Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền”


* Dịch nghĩa:

Trăng tà, quạ kêu, sương đầy trờI

Cây phong trên bờ sông, ánh lửa thuyền câu, trước giấc ngủ buồn

Chùa Hàn San bên ngoài thành Cô Tô

Nửa đêm, tiếng chuông vang đến thuyền khách

 

* Bản dịch của thi sĩ Tản Ðà:


“Trăng tà, tiếng quạ kêu sương

Lửa chài, cây bến sầu vương giấc hồ

Thuyền ai đậu bến Cô Tô

Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San”.

 

Tản Đà

 

Ngày nay, thơ viết bằng tiếng Anh không còn xa lạ với các bạn yêu thơ. Cùng với những bài thơ hay bằng tiếng Việt, thơ tiếng Anh cũng được nhiều bạn đọc sưu tầm, thậm chí còn có những người Việt dịch hẳn thơ sang tiếng Anh.

Chúng tôi muốn nói đến Thanh Thanh, một nhà thơ đã “chuyển ngữ” một số bài thơ tiếng Việt sang tiếng Anh, với đầy đủ niêm luật của một bài thơ theo phong cách tiếng Anh. Và thế là chúng ta có một cái gọi là “BILINGUAL POETRY”.

 

Thanh Thanh

 

Những bài thơ này của các tác giả vốn đã có tiếng tăm trên văn đàn Việt Nam, có người gửi đến cho Thanh Thanh và nhà thơ “song ngữ” này đã không phụ lòng tin tưởng của bạn bè trong việc dịch thơ sang tiếng Anh. (Các bạn có thể vào trang web https://lexuannhuan.tripod.com/ThanhThanh.html để tham khảo về Thanh Thanh).

Trước tiên là bài thơ của Huyền Chi:

BÀI THƠ CUỐI CÙNG

gửi THANH-THANH

Lòng buồn như một chiều mưa

Run run viết một bài thơ... cuối cùng...

Không hiểu vì sao tôi cũng viết

Những giòng thơ lạnh giữa chiều nay.

Lòng cô đơn quá, sầu không hết;

Nắng loãng chiều tang phủ gót giày ...

Ðọc mãi vần thơ tự xứ Trung,

Những vần thơ giá buốt như đông:

Chao ôi! sâu kín là rung động

Im lặng trong hồn, ai biết không?

Muốn viết bao nhiêu, muốn nói nhiều;

Hỡi ơi! tình-cảm đã hoang-liêu!

Cuộc đời hơn một lần đi vắng,

Lặng-lẽ trong tim mấy vạn chiều ...

Tôi thấy lòng tôi: ôi! xuyến-xao

Từng niềm rưng-rức, ý nao nao ...

Từng cơn giông-tố, từng nhung-nhớ,

Chất mãi trong tim tự kiếp nào ...

Nhưng viết làm sao ? tàn-nhẫn lắm!

Mộng vàng là mộng bấy nhiêu thôi!

Mà viết làm chi? đau-khổ lắm!

Hai kẻ hai phương trọn kiếp rồi!

Tôi muốn lần nào trong giấc mơ

Cầm tay khẽ đọc một bài thơ ...

Hoa mai rũ nhẹ trên đôi tóc,

Lưu-luyến bừng trong ánh mắt chờ...

Nào phải vô-tình qua trước cửa,

Lảng-lơ như một kẻ qua đường!

Ðã có nhiều đêm nghe thắc-mắc...

Nhưng đành... đành vậy! phủi mùi hương.

Thanh ạ! lòng tôi là thế đấy,

Tình tôi nhỏ quá! biết làm sao ?

Người xa hun-hút, xa-xôi quá!

Muốn nối đường tim, chẳng chịu vào!

Tôi ở nơi đây với mẹ già,

Chợ ngày hai buổi, tháng năm qua ...

Ði trong sa-mạc, trong hiu-quạnh!

Thơ viết rồi thôi, mộng chẳng hoa!

Không biết bao nhiêu những lá thư

Mà tôi đã đọc tự ngày xưa ...

Tâm-tình gửi mãi vào trang giấy,

Nhưng chẳng bao giờ tôi biết mơ ...

Những bóng người qua đến lỡ-làng,

Lòng tôi vẫn chỉ một mùa hoang!

Bao nhiêu bến nước tôi không cắm,

Không đợi, không chờ, không cả sang...

Nhưng đến hôm nay, nhận của người

Một bài thơ máu, một tình côi!

Tôi nghe xao-xuyến tràn trên mắt;

Nhưng, biết làm sao, hỡi cuộc đời!

Chỉ mộng mà thôi, mộng đấy thôi!

Hai ta xa cách, có trăm lời

Cũng không nối được hai phương ấy,

Cột được linh-hồn cho cả đôi!

Rồi sáng hôm nào, trời hửng nắng,

Chất đầy xao-xuyến ở trong tim,

Tôi đi thơ-thẩn, đi xa vắng...

Ðọc nhỏ tên người giữa vắng im...

Muốn đốt làm gì trang giấy bé?

Những phong thư lạnh gửi ngày xưa ...

Không! tôi muốn giữ trong tâm-tưởng

Một bóng vời xa, dẫu đã mờ ...

Tôi viết lòng tôi bằng máu mực,

Miền Trung xa vắng, hỡi Miền Trung!

Chiều nay rên-siết căng trong mắt,

Gửi một bài thơ ... cho ... cố-nhân...

 

Sài-Gòn, Hè 1953

HUYỀN CHI

(thư gửi Thanh-Thanh ngày 10-6)

 

* Bản dịch của Thanh Thanh:

 

MY LAST POEM

to THANH-THANH

While my soul is sad as in a rainy eve,

Writing this last poem I tremble to conceive…

It seems to be unknown why I also write

These wintry rhymes in this evening so trite.

My heart is too lonely, endlessly in blues;

The mourning setting sun shadows my shoes.

I have read and read from the Central Clime

The verses so chilling as in the chilly time.

Alas! How deep is your feelings’ command:

Silence in the soul, whoever would understand?

Although I want to write, say so much;

Oh! My emotion has turned uncouth to touch;

More than once life seems to be deserted:

Quiet in the mind myriad evenings introverted.

How my innermost flutters as I can sense

Each sentiment stings, feeling upsets, so tense;

Storm slashing, remembrance racking, manifold

Have cumulated in my breast since lives of old…

But how to write? it is so ruthless, how to fit?

Golden dreams remain dreams, such a tiny bit!

And why to write? What a forlorn fate!

The two are to go their way all life separate!

I wished, in my dreams, there is a certain time

We hold their hands, gently reading a rhyme…

Apricot flowers softly hang down on our hair;

Attachment shines in my eyes with a waiting air.

You are not just impassible like some strange guy

As inattentive as any kind of vague passer-by!

I have experienced queries many a night…

Well, I am fain… to dispel of fancy that flight.

Yes, Thanh my dear! Thus is my impression;

My affection is too little to answer the question.

You are so far, far-away, at a distance blear!

To link a love, down to the South you do not near!

I live here with my aged beloved mother;

Twice daily marketing, time passes as a souther;

Walking in the desert, hermitage to gloom;

Poems have been written, dreams not to bloom!

I do not remember how many letters to amaze

I had received and read since the old days,

The paper conveyed their heart-to-heart theme

But I had never known of anything to dream.

The figures past and past at all inconclusive;

My heart is still in a pristine season, elusive!

So many river wharfs I did not moor anywhere,

Neither await, nor tarry for, much less dare…

But, today I have just received from you

Such a confidential poem, what a solitary cue!

I do feel my heart flutters and my tears flow;

Yet, my dear, how should I react now, hillo!

Only in dreams; yes, that is only in a dream

Because we are separated, against the stream;

Even hundreds of words could not unite

The two domains, bind the two souls alright!

Then, a certain morning, the sun begins to shine

Piling my heart with perturbation, full of brine,

I will be walking loungingly, vacantly, hurt,

Pronouncing vaguely your name in the desert…

Why you want me to burn the small pages,

The lonely letters sent me since… the ages?

No! I wish to keep them – in my innermost

A remote outline, even not of a shadow a ghost.

I have written my feelings out with all my heart,

Oh! the Central Region that still stays apart!

This evening with eyes that tears overcame,

I am sending my last poem to my… old flame…

Saigon, in 1953 summer

HUYỀN CHI

(sent to Thanh-Thanh on June 10)

Translated by Thanh-Thanh and published in his “Ánh Trời Mai” new edition, republished by Xây Dựng in 1954

 



Chúng tôi xin trích đăng một bài thơ nữa của Tràm Cà Mau và bản dịch của Thanh Thanh: 

KHI TÔI CHẾT                

Nếu làm biếng, cứ nằm nhà thoải mái          

Viếng thăm chi, vài phút có thêm gì ?          

Mắt đã nhắm. Lạnh thân. Da bầm tái .          

Dẫu bôi son, trát phấn cũng thâm chì.          

Tôi đi trước, hẹn gặp nhau ở đó,          

Ai thay da mãi mãi sống trăm đời .      

Kẻ trước người sau, xếp hàng xuống mộ     

Biết đâu là khởi điểm cuộc rong chơi.          

Nếu có khóc, khóc cho người còn lại,          

Bởi  từ nay thiếu vắng nỗi đầy vơi .             

Cũng mất mát, dáng hình, lời thân ái          

Tựa nương nhau, hụt hẫng giữa đất trời.

Đừng đăng báo, phân ưu lời cáo phó            

Chuyện thường tình, phí giấy có ích chi ?    

Gởi mua gạo, giúp người nghèo đói khó      

Dịu đau buồn những kiếp sống hàn vi,         

Trỗi nhạc vui cho người người ý thức,         

Cuộc nhân sinh sống chết cũng tương đồng,

Khi nằm xuống, xuôi tay và nhắm mắt        

Thì đau buồn hạnh phúc cũng hư không.     

Đừng xây mộ, khắc bia ghi tên tuổi                          

Vài trăm năm hoang vắng, chẳng ai hoài .   

Vũ trụ vô cùng, thời gian tiếp nối,        

Tỉ tỉ người đã chết tự sơ khai.               

Khi tôi chết đừng ma chay đình đám,           

Hỏa thiêu tàn, tro xác gởi về quê          

Dẫu bốn biển, cũng là nhà, bầu bạn             

Trong tôi còn tha thiết chút tình mê.            

Thì cũng C, H, Ô, N kết lại,                 

Nắm tro xương hài cốt khác nhau gì,           

Nhưng đất mẹ chan hòa niềm thân ái,          

Cho tôi về, dù cát bụi vô tri.                      

TRÀM CÀ MAU

 

* Bài thơ dịch của Thanh Thanh:

WHEN I HAVE DIED

If you feel like lazy, lie down at home freely;

What use to visit, some minutes adds nothing really.

Eyes are closed. Body cold. Skin bluish pale.

Even vermilion/paint applied: still dark deep stale.   

I have gone first, we will meet there at that place.

Nobody can exuviate to live for ever in this space.

One ahead, others next, queuing to graves pure;

Who knows where is the beginning of the tour.

If you weep, just weep for those remaining

From now on missing confidences entertaining;

They also lose cordial figures and words to nurse:

Such mutual aid, oh, that is a misstep in universe.

Do not publish the obituary, condolences in papers

Since the ordinary things wasted are only vapors;

Instead buy rice to help the poor and indigent

Soothing the grief of people humble but exigent.

Start festal music so everybody aware of the game

That in this world life and death are of the same.

Once lying down, arms loose, eyes shut, all is chill,

Then, happiness or distress both are equally nil.

Do not build, inscribe my name/age on a tombstone;           

Years will have passed, no one will have shown.

The macrocosm is immense, time succeeds time,

Billions and billions have died since the prime.

When I am dead, my funeral? do not solemnize.

Cremate it, send the ash to my country to localize.

With friends is like at home on the globe any part; 

Inside myself there is still always that fervid heart.

Then, it is what that collects, compacts, maintains:

There is no difference between corpse and remains.

But the native land is with affection overflowing;

Let me return there, even as dull dust, unknowing.

Translation by THANH-THANH

 

*** 

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

:) :( :)) :(( =))

Popular posts