. Nguyễn Ngọc Chính's: Trở lại tuổi thơ cùng Lucky Luke

Thứ Tư, 19 tháng 6, 2019

Trở lại tuổi thơ cùng Lucky Luke

Các bạn vào lứa “sáu bảy bó” ở miền Nam chắc hẳn vẫn còn nhớ Lucky Luke, nhân vật Cao bồi Miền Tây “Wild Wild West” bắn súng còn nhanh hơn… cái bóng của mình!

Đó không phải là lời khen ngợi của người viết bài này mà đó lại là câu quảng cáo cho tập truyện Lucky Luke khi đăng trên tạp chí Pilote, năm 1968. Để ra mắt tập truyện tranh “Dalton City”, Pilote đã giám cả quyết: “Lucky Luke: L’homme qui tire plus vite que son ombre”.

Ấy vậy mà chuyện tranh Luck Luke nổi tiếng thế giới lại không xuất phát từ Mỹ, xứ sở của các chàng cowboy… mà lại từ Bỉ, một quốc gia nhỏ bé tại Châu Âu! Cha đẻ của Lucky Luke là họa sĩ người Bỉ, Maurice de Bevere (1923-2001), còn có biệt danh là Morris. Mãi về sau Morris mới sang Hoa Kỳ.

Lucky Luke “ra chào đời” năm 1947 qua “ông bố” Morris và kể từ đó, một loạt truyện tranh Lucky Luck được phát hành làm “nức lòng” người đọc khắp nơi. Độc giả có thể là cậu bé 9 tuổi và cũng có thể là ông già 99 tuổi… nhưng tựu chung đều say mê với các cuộc phiêu lưu khắp Miền Tây Hoang Dã của Hoa Kỳ.

Lucky Luke xuất hiện lần đầu tiên trên Spirou năm 1947 với câu chuyện lịch sử về tiểu bang Arizona, “Des rails sur la prairie”. Nhân vật này “sống thọ” trong suốt 30 năm (1947-1977) với khoảng 270 triệu bản bằng 31 ngôn ngữ, kể cả tiếng Việt.

Lucky Luke trong vai “trừ gian, diệt bạo” đã một mình một ngựa (chú ngựa Jolly Jumper) và một súng kè kè bên hông… anh rong ruổi khắp các thị trấn Miền Tây đang mọc lên như nấm sau mưa. Anh đi tới đâu thì ở đó “công lý” được thực thi và khi anh giã từ thì thị trấn được sống trong yên bình.

Công sức của Lucky Luke quả thật đáng khâm phục và tài năng của họa sĩ Morris cũng thật đáng ngưỡng mộ khi ông sáng tác không ngừng nghỉ những cuộc phiêu lưu của một “người hùng cô đơn”!

Giống như các bộ phim cao bồi, hình ảnh thường thấy trong Lucky Luke là những đồng cỏ bạt ngàn, những thị trấn đìu hiu, những quán rượu “saloon” bát nháo, những chuyến xe lửa chạy bằng hơi nước... và nhà tù, nơi trú ngụ thường xuyên của các tay giang hồ tứ chiếng.

Trong Lucky Luke, tên các thị trấn thường được viết trên bảng gỗ với những câu nửa đe dọa, nửa hài hước. Trong các “boom towns” luôn có quán rượu, ngân hàng, đồn cảnh sát sheriff...

Quàn rượu cũng là nơi thường xuyên xảy ra ẩu đả và kết thúc với một kẻ… bay ra ngoài, rơi vào máng nước dành cho ngựa ngoài cửa. Còn trong nhà tù, các tù nhân luôn làm công việc đập đá với cặp chân bị xiềng bằng “ball chain”. Các chuyến xe lửa thì thường không tới đúng giờ vì bị cướp chặn đường… “ăn hàng”.

Trong cuốn “O.K Corral” có cuộc đấu súng huyền thoại của Miền Tây, kẻ nào “bắn chậm thì chết”. Trong “Pony Express” là đoàn ngựa tốc hành với việc cố gắng rút ngắn thời gian vận chuyển thư từ giữa miền Tây và miền Đông.

Mọi chuyện ở các thị trấn Miền Tây được Morris vẽ một cách hài hước nhưng lại đầy tính “nhân văn”. Tên cướp “Billy the Kid” cũng chỉ bị Lucky Luke phạt bằng cách… phết vào mông. Trong toàn bộ các tập truyện, Lucky Luke chỉ một lần duy nhất bắn hạ Mad Jim trong tập về mỏ vàng (La Mine d'Or de Dick Digger) và một lần khác bắn bị thương Phil de Fer, một nhân vật có “đôi chân dài” như các kiều nữ thời bây giờ.

Cuộc chiến với người da đỏ cũng thường xuyên được đề cập đến nhưng luôn kết thúc êm đẹp với sự kiện hai bên cùng ngồi hút… "tẩu thuốc hòa bình" (peace pipe). Và hình ảnh không đổi cuối mỗi tập truyện là Lucky Luke cưỡi chú ngựa Jolly Jumper đi về phía cuối chân trời và hát bằng tiếng Anh: "Tôi là gã cao bồi nghèo đơn độc, rong ruổi trên đường dài xa quê hương, mà đường về nhà còn xa vời vợi...”

“I'm a poor lonesome cow-boy

And a long far way from home”

Ban đầu, Lucky Luke luôn xuất hiện với điếu thuốc lá trên môi, nhưng về sau để tránh hình ảnh người hùng nghiện thuốc lá, Morris cho thay thế bằng một cọng cỏ ngậm trên miệng. Xử lý các tình huống một cách hài hước, thông minh, cộng với tài bắn súng “nhanh như chớp” và kể cả sự may mắn, Lucky Luke luôn thành công ở cuối mỗi tập truyện.

Đồng hành với Lucky Luke là Jolly Jumper, “chú ngựa chạy nhanh nhất miền Tây”. Là con ngựa đặc biệt, nên Jolly Jumper biết đi trên dây, thông minh tới mức cùng chơi cờ với Lucky Luke và khi nói chuyện có thể trích dẫn cả… văn học.

Jolly Jumper nhiều lần cứu Lucky Luke thoát khỏi các tình huống khó khăn nhưng hai nhân vật này lại thường xuyên trêu chọc nhau. Như trong tập “Sarah Bernhardt”, Jolly Jumper “chê” vì Lucky Luke soi gương “làm đỏm” trước khi đi gặp mgười đẹp. Còn Lucky Luke lại nhận xét Jolly Jumper “ở truồng” khi chú ngựa này không có yên trên lưng.

Đặc biệt Jolly Jumper rất ghét Rantanplan, được mệnh danh là "con vật ngu ngốc nhất miền Tây" hay "chú chó ngốc hơn cả cái bóng của mình". Rantanplan là chú chó của trại giam và sheriff giao nhiệm vụ canh giữ bọn “tứ quái” Dalton.

Morris đã xây dựng Rantanplan dựa trên một nguyên mẫu có thực là Rin Tin Tin, một chú chó thông minh, dũng cảm thường xuất hiện trên các bộ phim của hãng Warner Bros vào những năm 1920. Nhưng ngược lại với Rin Tin Tin, Rantanplan là chú chó ngu ngốc, chết nhác, tham ăn, và có cái mũi… bị điếc.

Nhân vật phản diện thường xuyên nhất trong tập truyện tranh là anh em nhà Dalton. Morris đã xây dựng nên bốn tên cướp mang dòng họ Dalton nhưng lại cho chúng chết ngay khi vừa xuất hiện. Về sau, Morris đã cho chúng sống lại bằng cách xuất hiện các anh em họ của Dalton.

Băng cướp Dalton sau bao gồm: Joe, Jack, William và Averell. Trong đó Joe là anh cả, lùn nhất nhưng cũng hung hãn nhất, là thủ lãnh của cả nhóm. Sau đó tới Jack, William, dần cao hơn nhưng cũng bớt hung hãn hơn. Cuối cùng là Averell, em út, cao nhất và cũng… ngốc nhất nhà.

Trong Lucky Luke có cả những người Mexico với cái mũ rộng vành (sombrero) thường ngồi ngủ ngay cạnh đường ray xe lửa. Những người Hoa với mái tóc đuôi sam thường làm nghề đầu bếp hoặc giặt ủi... trong thời Miền Tây đổ xô đi tìm vàng (gold rush).

Ngược lại, một số nhân vật hư cấu trong truyện lại được Morris vẽ theo nguyên mẫu nổi tiếng. Chẳng hạn như một phù thủy da đỏ có gương mặt của ca sĩ Elton John, nhân vật săn tiền thường “Chasseur de primes” có vẻ bề ngoài của diễn viên cowboy Lee Van Cleef. Một tên cướp giống có khuôn mặt giống với “vua hề” Louis de Funès và diễn viên Jack Palance trở thành “chân dài” trong “Fil de Fer”!

***

Trong album này, chúng tôi chia hình ảnh thành các phần chính:

Họa sĩ Morris và những bàn vẽ trong Lucky Luke

Họa sĩ Maurice de Bevere (Morris)

Chân dung Lucky Luke do Morris phác họa

Chân dung Lucky Luke qua nét vẽ và chữ ký của họa sĩ Morris

Quảng cáo trên tạp chí Pilote: "Lucky Luke bắn súng còn nhanh hơn… cái bóng của mình"!

Lucky Luke xuất hiện lần đầu trên Sprrou, Almanach 1947

Lucky Luke xuất hiện lần đầu trên Almanach 1947

Lucky Luke và ngựa Jolly Jumper

Lucky Luke và Jolly Jumper

Chân dung Lucky Luke do Morris phác họa

Lucky Luke và người đẹp

Truyện tranh Lucky Luck luôn kết thúc với bài hát Cowboy

***

Chân dung các nhân vật trong Lucky Luke

Các nhân vật chính trong Lucky Luke

Những khuôn mặt... phản diện

Người hùng xuất hiện tại saloon...

Lucky Luke và khẩu súng

Lucky Luke và điếu thuốc

Hai tay hai súng

Sau này, Luky Luck "cai thuốc", chỉ ngậm một cọng cỏ thay vì điếu thuốc

Sau này, Luky Luck ngậm một cọng cỏ thay vì điếu thuốc

Lcky Luke đọc sách

Lên đường... trừ gian, diệt bạo

4 anh em nhà Dalton: Joe, Jack, William và Averell

Dalton ở tù, chân bị đeo "ball chain"

Băng cướp Dalton và Lucky Luke

Anh cả Joe, người lùn nhất... em út Averell là người cao nhất!

Dalton trong một chuyến "ăn hàng"

Áp tải Dalton

Chân dung ngựa Jolly Jumper

Người và ngựa rất tâm đầu ý hợp

Lucky Luke + Jolly Jumper = cặp bài trùng vô địch

Trong "La Batalla del Arroz" họ còn uống nước chung một ly!

Jolly Jumper còn biết... đánh cờ

Jolly Jumper còn biết... trượt tuyế!

Chia sẻ cả việc đọc thư tình hay vấn thuốc?

Cả hai còn là một ban nhạc!

Chú chó Rantanplan, được mệnh danh là "con vật ngu ngốc nhất miền Tây" hay "chú chó ngốc hơn cả cái bóng của mình".

Rantanplan đeo ngôi sao Sheriff... có nhiệm vụ canh giữ tù

Rantanplan trong "Les Dalton courent toujours"

Rantanplan trong "Sur la piste des Dalton'

***

Truyện Lucky Luke qua nhiều ngôn ngữ

À l'ombre des derricks

Belle Starr

"Billy the Kid"... bị đòn

Nữ quái... Calamity Jane

Kẻ săn tiền thưởng... "Chasseur de Primes"

Des Rails sur la Prairie

Le Ranch Maudit

La Fiancée de Lucky Luke

La Mine d'Or de Dick Digger

Le Daily Star

Le Pony Express

Lucky Luke contre Joss Jamon

Phil Defer... chân dài

Sarah Bernhardt

Tortillas pour les Dalton

Un Cow-Boy à Paris

Bridge over the Mississipy

Fingers

Lucky Luke versus Pat Poker

Thị trấn Dalton

Cảnh ẩu đả trong quán rượu

Hình ảnh trên trang tiếng Việt

***

Những con tem kỷ niệm Lycky Luke và… hình ảnh bên lề

Tem Lucky Luke của Pháp

Tem Lucky Luke của Bỉ

Bạn có biết vì sao Lucky Luck bỏ thuốc và ngậm một cọng cỏ?

Hình ảnh đáng nhớ về tài bắn súng của Lucky Luke: Trên đầu ngựa Jolly Jumper có gắn "kính chiếu hậu" và chỉ cần có vậy... Lucky Luck có thể bắn về phía sau mà không cần quay lại!

Năm 1971, nhân chuyến thăm Alamo Village (San Antonio, Texas) tôi có chụp mấy tấm hình cowboy để kỷ niệm. Lúc xem lại thấy sao giống Lucky Luke với vóc người mảnh khảnh!