Người viết thuê từ Sài Gòn

Tại Bưu điện Trung tâm Sài gòn có một người đã từng được mệnh danh là "người viết thư xuyên hai thế kỷ", “người viết thư tay thuê cuối cùng của Việt Nam”… người đã từng chấp bút cho hàng nghìn lá thư viết tay bằng các thứ tiếng Việt, Anh, Pháp, giúp các gia đình người Việt ở nước ngoài được kết nối với người thân trong suốt 30 năm làm hành nghề.

“Người viết thuê” Dương Văn Ngộ (1930-2023) vốn xuất thân từ một gia đình gốc Hoa nghèo khó, năm 16 tuổi, ông bắt đầu làm việc cho ngành bưu điện với vai trò bưu tá, đến năm 1990 về hưu và bắt đầu công việc viết và dịch thư tay thuê ngay tại Bưu điện Sài Gòn.

Người Sài Gòn quý ông bởi sự cần mẫn và tỉ mỉ trong từng con chữ, thay họ truyền tải thông điệp qua những cánh thư gửi đến thân nhân ở nước ngoài. Bưu điện có đến 6 người cùng nghề nhưng đã nghỉ việc rồi qua đời, nhưng ông là người viết thư cuối cùng, theo đuổi đến ngày cuối đời dù đã 90 tuổi.

 

Ông Dương Văn Ngộ (1930-2023)

 

Ông Ngộ đã bắt đầu gắn bó với nghề bưu chính từ năm 16 tuổi, ban đầu làm việc tại Bưu điện Thị Nghè và đến năm 1948, ông trở thành nhân viên chính thức của Bưu điện Sài Gòn. Công việc ban đầu của ông là lựa thư để chuyển đi, sau đó lần lượt trải qua nhiều công việc chuyên môn trong nghề.

Năm 36 tuổi, ông được bưu điện cho đi học tiếng Anh và Pháp nhằm phục vụ công việc. Ông Ngộ kể rằng lúc đầu được học tiếng Pháp ở Trường Tiểu học Phú Lâm, còn việc thông thạo tiếng Anh là nhờ được Ban giám đốc cho đi học ở Hội Việt Mỹ.

Khi về hưu, ông được bố trí một bàn làm việc tại một góc của trung tâm Bưu điện, phía cuối dãy hành lang. Từ thứ 2 đến thứ 6, ông Ngộ đều đặn làm việc từ 8 giờ sáng đến 3 giờ rưỡi chiều. Công việc của ông là viết thư tay, ngoài ra ông còn hướng dẫn thông tin cho những người lần đầu đến bưu điện.

 

Người về hưu trong Bưu điện thành phố

 

Suốt 30 năm trong nghề, ông Ngộ đã chứng kiến nhiều buồn vui của người đời và từng chắp cánh cho không ít cuộc hôn nhân... Hàng vạn bức thư tình của những người yêu gửi cho nhau đã từ Bưu điện Trung tâm Sài Gòn chuyển đến tận tay người nhận khắp thế giới. Dù đã viết hàng vạn lá thư tay, nhưng ông bảo, mỗi khi viết cho khách xong là ông... quên hết.

"Nguyên tắc trong nghề, phải tuyệt đối giữ bí mật và quên ngay những gì mình vừa viết ra cho khách". Nên khi khách đi là ông không giữ lại bất cứ thông tin gì cả. Ông cũng không hỏi gì thêm về nhân thân, mối quan hệ thư từ của khách bởi ông cho rằng đó là những chuyện riêng tư, tò mò là không phải phép.

Mỗi lần dịch thư, ông chỉ lấy từ 10.000 đến 15.000 đồng, nhiều người ngỏ ý muốn cho thêm nhưng ông cương quyết không nhận vì ông không làm công việc này vì tiền mà chủ yếu là để giúp đỡ mọi người.

Bàn làm việc nhỏ của ông với tấm bảng đề dòng chữ “Nơi chỉ dẫn và viết giúp”, bên cạnh là mấy cuốn từ điển Anh - Pháp - Việt, kính lúp, những bài báo cũ cùng xấp ảnh kỷ niệm do nhiều du khách khi ghé lại nơi đây đã chụp và tặng lại ông.

“Ngày nào còn cống hiến được cho xã hội thì tôi vẫn làm, mình phải làm sao để du khách tới đây người ta yêu mến đất nước của mình”, ông Ngộ tâm sự.

 

Một tấm “bảng hiệu” đơn giàn

 

Ông chưa bao giờ đi đâu ra khỏi Việt Nam nhưng ông lại có nhiều bạn bè ở khắp năm châu. Khách du lịch nước ngoài tới đây không chỉ để để ngắm một trong những bưu điện cổ và đẹp nhất châu Á mà còn để được tận mắt chứng kiến công việc viết thư thuê của một nhân viên bưu điện về hưu.

Những năm 90 của thế kỷ trước, có những bức thư tình từ Pháp gửi về Việt Nam lời lẽ rất hay. Như một anh chàng người Pháp viết rằng trời vào đông băng giá lạnh lẽo và đông cứng mọi thứ, nhưng chẳng thể đóng kín tâm hồn anh ấy khỏi nỗi nhớ về cô gái Việt Nam vừa mới gặp, anh ta mong được cô chấp nhận hò hẹn.

Tất cả những bức thư họ gửi cho nhau trong rất nhiều năm ông Ngộ là người dịch. Kể cả trước ngày cô gái lấy chồng…"Bức thư chia xa đẫm nước mắt khiến tôi cũng buồn theo vì chẳng đành lòng, tôi dịch mà tự thấy đau cho họ. Nghề này có những nỗi buồn khó nói lắm. Còn nhiều chuyện nữa, có kể cả tháng cũng không hết", ông Ngộ tâm tình.

"Thế bây giờ có thư tình nào người ta viết cho nhau nhờ bác không?"

"Có nhưng ít", ông nói. Dù gì người ta nhận một bức thư tay cảm xúc cũng sẽ khác với thư điện tử rất nhiều. Có lẽ, trong lòng ông Ngộ hiểu rõ cả một trời thương nhớ cũ rồi sẽ dần lùi đi nhường chỗ cho thư tín điện tử.

 

Ông Ngộ bên những… “tác phẩm”

 

Những yêu thương xuyên biên giới mà người gửi đi mỗi ngày vẫn tới lui bưu điện chờ hồi âm và vỡ òa khi đối phương hồi tín. Sau đó, mọi chuyện sẽ thành hoài niệm, chẳng ai kể, chẳng mấy người nhớ đến.

Có một bà mẹ vẫn lặn lội từ Bình Phước lên bưu điện Sài Gòn để nhờ ông Ngộ dịch thư sang tiếng Pháp, và gửi cho con trai đều đặn 2 – 3 tháng một lần. Qua thời gian, người đàn ông Pháp không chỉ gửi thư tay cho mẹ, mà còn gửi riêng những lá thư thể hiện sự cảm kích sâu sắc đến ông đã luôn miệt mài truyền tải thông điệp cho hai mẹ con.

Bà Nguyễn Thị Thu Vân, Giám đốc Bưu điện TP.HCM, tâm sự: "Bác Ngộ là một phần của bưu điện, bác đã dành cả cuộc đời cho nghề, những câu chuyện của bác kể cho du khách thật sự có ý nghĩa rất lớn”

Nỗi lòng của bà Vân cũng chính là lo lắng của nhiều người. Những ngày trái gió, ông mệt không thể đến được, góc bưu điện bỗng chưng hửng, trống trải. Những nhân viên bưu điện lại mong ngóng ông…

 

Hình chụp ông Ngộ bên ngoài bưu điện (tháng 7/2019)

 

Hình ảnh một ông lão đạp chiếc xe cà tàng đến Bưu điện Trung tâm Sài Gòn, cần mẫn viết hộ những dòng thư cho khách cũng đã trở thành quen thuộc, một nét rất riêng của người Sài Gòn.

 

Ông Ngộ đạp xe đến chỗ làm

 

Phần thưởng tinh thần quý giá nhất là đối với ông là Giải thưởng Kova năm 2016, một giải thưởng trao tặng cho những người hoạt động trong các lãnh vực Kiến tạo, Sống đẹp, Triển vọng và Nghị lực, được sáng lập tại Việt Nam từ năm 2002.

 

Ông Ngộ nhận Giải thưởng Kova, 2016

 

Tiếp đến, năm 2020 ông Dương Văn Ngộ còn được Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam trao danh hiệu "Người viết thư thuê lâu năm nhất Việt Nam". Quả là một điều quá tự hào!

 

Xác lập kỷ lục "Người viết thư thuê lâu năm nhất Việt Nam"

 

Ông Dương Văn Ngộ qua đời ngày 1/8/2023 tại quận Bình Thạnh, Sài Gòn, hưởng thọ 94 tuổi, và được yên nghỉ tại Hoa viên Bình Dương.

“Người viết thuê” đã để lại một kỷ niệm khó quên trong lòng những người biết chuyện tại Sài Gòn… Kính chúc ông an nghỉ sau một quãng đời, tuy bình dị nhưng lại trán đầy nhân ái.

 

Lời tiễn biệt cuối cùng

***