Cuộc chia xa nào cũng để lại nhiều hoài niệm cho người ở lại! Nhất là cuộc chia xa đó lại là “vĩnh biệt” đối với người còn ở lại trên thế gian này, vĩnh viễn sẽ không bao giờ còn thấy nhau…
Anh Tôn Thất Lan, một đồng đội ngày nào cùng khoác áo lính, ngày hai buổi đến Trường Sinh ngữ Quân đội với vai trò giảng viên Anh ngữ… nay đã không còn nữa. Anh vừa ra đi ngày 15/5/2025, giã từ Sài Gòn nơi còn lưu giữ thật nhiều kỷ niệm.
Tôi có 3 bài
viết về anh:
(1) “… vẫn chưa già…” https://chinhhoiuc.blogspot.com/2020/08/van-chua-gia.html
(2) Viết tiếp chuyện… “vẫn chưa già” https://chinhhoiuc.blogspot.com/.../viet-tiep-chuyen-van...
(3) “Tinh thần Don Quixote” https://chinhhoiuc.blogspot.com/.../tinh-than-don-quixote...
Đáng tiếc một điều là anh không chơi Facebook nên anh chỉ đọc trên điện thoại của tôi, còn cái Nokia của anh thì “cùi bắp” nên không thể chuyển bài viết sang được. Anh tình thật bảo tôi hôm nào in ra giấy cho anh để giữ làm kỷ niệm.
Ba bài viết cộng với hình ảnh đi kèm dài 15 trang giấy A4, tôi đem ra tiệm đóng sách có thêm bìa plastic để làm quà tặng anh. Thế là tập bài viết của tôi, anh về nhà vẽ thêm chân dung của tác giả dán kèm, anh gọi đó là “fancy portrait”! Thật tình anh vẽ không giống lắm nhưng đó là cái tình của anh đối với đồng ngũ ngày nào.
Anh lại còn
tặng tôi một đĩa VCD mang tựa đề “Man of
la Mancha”, vở nhạc kịch về Don Quixote, với phần lời của Dale Wasserman và
phần nhạc do anh sáng tác. Vở nhạc kịch này đã được các giáo sư và sinh viên
trường Đại học TP. HCM diễn một lần duy nhất nhân ngày Nhà giáo 21/11/1987 tại
HCMC University Auditorium.
Tất cả đều
là những món quà quý giá mà tiền không thể mua được. Phải chăng khi về già người
ta thường làm những chuyện mà lúc trẻ không bao giờ nghĩ tới vì còn bận lo
cơm-áo-gạo-tiền?
“Về già vẫn có niềm vui
Một đời cay đắng, ngọt bùi… cứ vui!”
Anh Lan là
thành viên cùa một nhóm “du ca” trong
màu áo lính. “Du ca” thường “có mùi phản chiến”, ngược lại với màu
áo “treilli” xanh lá cây rừng! Nhưng
cũng nhờ "du ca” mà nhạc sĩ Tôn
Thất Lan có cơ hội giũ bỏ quần áo lính để biệt phái về làm giáo chức!
Cuộc đời anh Lan không chỉ là giảng viên tại trường Sinh ngữ mà còn là Thầy của rất nhiều học trò rải rác từ trường Phan Chu Trinh Đà Nẵng vào đến Sài Gòn. Anh không chỉ là giảng viên mà còn là một nhạc sĩ trữ tình phổ nhạc từ các nhà thơ nổi tiếng từ thời tiền chiến.
Anh kể con đường trở về “dân sự” của anh cũng “trầy da tróc vẩy” vì Chỉ huy trưởng trường không đồng ý cho đi. Thế là Tôn Thất Lan lại phải tìm “đường tắt” thông qua “du ca”, cụ thể là nhờ nhạc sĩ Phạm Duy! Thế mới biết, sức mạnh của nhạc sĩ: chỉ vài lời của PD cũng đủ để anh… giã từ vũ khí.
Trong tuyển tập những ca khúc anh phổ từ những bài thơ, cứ mỗi bài hát lại có chân dung của tác giả do chính anh tự vẽ. Trong số đó có chân dung Hàn Mặc Tử, Nguyễn Bính, Lưu Trọng Lư, Xuân Diệu, Bích Khê, Vũ Đình Liên, Chế Lan Viên, Quang Dũng, Huy Cận, Phùng Quán, Thâm Tâm…
Có một tập
phổ nhạc với tựa đề tiếng Anh “Life must
go on” với những câu thơ do anh sáng tác:
“No origin are we to know
But step by step permeated with deep
grief
And then tomorrow where to go
Just only feel the lodge unevenly
brief”.
Tác giả tự dịch sang tiếng Việt:
"Xưa ta đâu biết ngọn nguồn
Giờ thì lại thấm giọt buồn tình sâu
Mai rồi chẳng biết về đâu
Chỉ nghe chấp chới mái lầu chênh vênh”
Cuối cùng,
nhưng cũng không kém phần quan trọng, là một tuyển tập gồm 12 truyện ngắn của
Tôn Thất Lan. Truyện ngắn “Người, Xa lạ”
là một kịch bản 2 màn, nhân vật gồm Người kể chuyện, Người chồng, Người vợ và Hắn
(người máy giúp việc trong gia đình). Theo lời Người kể chuyện thì:
“Con người say sưa sung sướng tận hưởng những tiện nghi từ máy móc mà họ sử dụng, sai khiến những đầy tớ rất đỗi trung thành mà không hề ý thức rằng (có lẽ vì họ đã mất dần ý thức và suy tư) chính họ - Con người - lại dần dần biến thành nô lệ của những máy móc, tiện nghi mà họ sử dụng, sai khiến: Chính họ đã bị máy móc hóa, mất dần nhân tính và có thể tự thấy xa lạ với chính mình”.
Kịch có nét bàng bạc khiến ta liên tưởng đến “1984” mà George Orwell viết từ năm 1948 để vẽ ra một thế giới chính trị vào năm 1984. Kịch của Tôn Thất Lan viết năm 2008 nhưng lại đề cập đến một xã hội của năm 2085. Hai tác phẩm nói chung đều thuộc loại giả tưởng khiến người đọc không thể nào không khỏi suy nghĩ!
Mãi đến
tháng 8/2020 chúng tôi mới tái ngộ tại Sài Gòn. Tôi rủ Lan uống cà phê nhưng
anh chỉ xin một ly trà chứ cà phê anh uống ở nhà rồi. Anh nói bây giờ thì anh
đã nghỉ dậy học nhưng hàng tuần vẫn gặp mặt nhóm “du ca”.
Có điều mấy tháng nay vì tình hình bệnh dịch Covid nên phải ở nhà. Hỏi anh làm gì vào lúc này, anh bảo… “ngồi chơi, xơi nước” nhưng lại nói thêm “ngồi nhìn đời trôi đi trước mắt nhưng không buồn mà cũng chẳng vui”!
Anh lại còn chế ra một câu xưa như trái đất: “Đời, c’est la vie; Tình, c’est l’amour; Tiền, c’est l’argent… và đến lúc này thì chờ đoạn kết… c’est la mort!”. Giọng anh không bi quan chút nào mà trái lại, rất vui vì được dịp… “thổ lộ tâm can”.
Nói chuyện với
anh, tôi bỗng khám phá nhiều điều mới lạ. Nhìn anh, một ông già 80, với dáng
người lọm khọm, đi đứng từ tốn nhưng đằng sau hình hài đó ẩn chứa một sức mạnh
mà những người trẻ hơn chưa chắc gì đã có được!
Tôi ít tuổi hơn anh nhưng vẫn thường “tự nhận” là mình già. Nhưng từ chính câu nói của một “ông già thứ thiệt” khiến tôi phải nghĩ lại. Anh nói: “Già về tuổi tác nhưng vẫn chưa già trong tâm hồn, đó mới là triết lý ở đời!”.
Mấy ai có được
suy nghĩ đó? Phải chăng những tâm hồn nghệ sĩ trẻ mãi không già? Giờ này thì
anh đã xa, rất xa đến độ phải chờ đến ngày tôi bắt kịp “chuyến tàu suốt” mà anh đã đi trước đó!
***
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét