Nhà thơ Hữu Loan khóc giữa Sài Gòn

Lời giới thiệu của NNC:

 Nói đến Nguyễn Hữu Loan, tức nhà thơ Hữu Loan, người ta liên tưởng đến bài thơ “Màu tím hoa sim” được ông sáng tác vào năm 1949 tại Thanh Hoá với lời đề tặng “Khóc vợ Lê Đỗ Thị Ninh”. Bà là con gái cụ Lê Đỗ Kỳ, cùng công tác tại Uỷ ban tỉnh Thanh Hoá sau Cách mạng tháng Tám với Hữu Loan.

 

Hữu Loan và vợ

 

Cụ Lê Đỗ Kỳ có người con trai cả là Lê Đỗ Khôi, hy sinh tại Điện Biên Phủ 5 tiếng đồng hồ trước khi quân ta cắm cờ trên sở chỉ huy của Pháp. Tiếp đó là Lê Đỗ Nguyên, tức Trung tướng Hồng Cư. Em ông Cư là Lê Đỗ An, tức Nguyễn Tiên Phong, sau là Bí thư Trung ương Đoàn TNCS HCM. Em ông Nguyên là Đại tá Lê Đỗ Thái. Hai ông Hồng Cư và Lê Đỗ Thái hiện sống ở Hà Nội và đều lấy con gái GS. Đặng Thai Mai.

Bài thơ phổ biến tại Miền Nam không những qua sách báo, mà còn được phổ nhạc, hát rộng rãi trên đài phát thanh, các buổi trình diễn văn nghệ trên sân khấu, nhất là vào những năm thập niên 60 của thế kỷ 20. Bài thơ đả được các nhạc sĩ Dzũng Chinh, Phạm Duy, Anh Bằng, Duy Khánh, Nguyễn Đặng Mừng, Thu Hồ, Hồng Vân... phổ nhạc.

 

Hữu Loan và Phạm Duy

 

Bản “Màu tím hoa sim” thời ấy ngắn hơn bản tác giả công bố sau này. Bản cũ chấm hết ở mấy câu: “Tôi hát trong màu hoa. Áo anh sứt chỉ đường tà. Vợ anh mất sớm, mẹ già chưa khâu” chứ không có thêm “Tôi ví vọng về đâu. Tôi với vọng về đâu. Áo anh nát chỉ dù lâu...” ở cuối bài như sau này:

“Khóc vợ Lê Đỗ Thị Ninh”

Nàng có ba người anh đi bộ đội

Những em nàng

Có em chưa biết nói

Khi tóc nàng xanh xanh

Tôi người Vệ quốc quân

xa gia đình

Yêu nàng như tình yêu em gái

Ngày hợp hôn

nàng không đòi may áo mới

Tôi mặc đồ quân nhân

đôi giày đinh

bết bùn đất hành quân

Nàng cười xinh xinh

bên anh chồng độc đáo

Tôi ở đơn vị về

Cưới nhau xong là đi

Từ chiến khu xa

Nhớ về ái ngại

Lấy chồng thời chiến binh

Mấy người đi trở lại

Nhỡ khi mình không về

thì thương

người vợ chờ

bé bỏng chiều quê...

Nhưng không chết

người trai khói lửa

Mà chết

người gái nhỏ hậu phương

Tôi về

không gặp nàng

Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối

Chiếc bình hoa ngày cưới

thành bình hương

tàn lạnh vây quanh

Tóc nàng xanh xanh

ngắn chưa đầy búi

Em ơi giây phút cuối

không được nghe nhau nói

không được trông nhau một lần

Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím

áo nàng màu tím hoa sim

Ngày xưa

một mình đèn khuya

bóng nhỏ

Nàng vá cho chồng tấm áo

ngày xưa...

Một chiều rừng mưa

Ba người anh trên chiến trường Đông Bắc

Được tin em gái mất

trước tin em lấy chồng

Gió sớm thu về rờn rợn nước sông

Đứa em nhỏ lớn lên

Ngỡ ngàng nhìn ảnh chị

Khi gió sớm thu về

cỏ vàng chân mộ chí

Chiều hành quân

Qua những đồi hoa sim

Những đồi hoa sim

những đồi hoa sim dài trong chiều không hết

Màu tím hoa sim

tím chiều hoang biền biệt

Có ai ví như từ chiều ca dao nào xưa xa

Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh chưa có mẹ già chưa khâu

Ai hỏi vô tình hay ác ý với nhau

Chiều hoang tím có chiều hoang biết

Chiều hoang tím tím thêm màu da diết

Nhìn áo rách vai

Tôi hát trong màu hoa

Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh mất sớm, mẹ già chưa khâu...

Màu tím hoa sim, tím tình trang lệ rớm

Tím tình ơi lệ ứa

Ráng vàng ma và sừng rúc điệu quân hành

Vang vọng chập chờn theo bóng những binh đoàn

Biền biệt hành binh vào thăm thẳm chiều hoang màu tím

Tôi ví vọng về đâu

Tôi với vọng về đâu

Áo anh nát chỉ dù lâu...

 

Thủ bút của nhà thơ Hữu Loan, viết lại bài Màu Tím Hoa Sim, “khóc vợ Lê Ðỗ Thị Ninh”

 

***

 

Bài viết của Cung Tích Biền:

 

Thật hạnh ngộ khi chúng tôi được gặp nhà thơ Hữu Loan, tác giả bài thơ Màu Tím Hoa Sim, cùng một số vị trong vụ án Nhân văn – Giai phẩm, những năm từ 1957 về sau, trên đất Bắc.

Sau tháng Tư 1975, trước khi nhà thơ Hữu Loan có dịp vào Nam, đã có một số thân hữu từ miền Nam ra Bắc thăm ông. Khó có thể mô tả cảnh nghèo khó của gia đình ông thuở ấy, lại khó hình dung ra cái tình cảnh cô đơn của một Hữu Loan bị chính quyền cô lập trong bao nhiêu năm.

Ông vào thăm Sàigòn khá muộn màng, có thể do điều kiện kinh tế quá khó khăn. Anh em chúng tôi có dàn xếp một ngày để tiếp ông. Cà phê sáng, dùng cơm trưa, buổi chiều đưa ông đi dạo chơi đó đây. Thuở ấy chỉ toàn xe đạp, sang trọng tí chút là xe gắn máy. Ông rất hồi hộp khi ngồi yên sau xe gắn máy. Ông luôn bảo “Đèo nhau xe đạp, chậm rãi, thì bình an hơn”.

 

Nhà thơ Hữu Loan (1916-2010)

 

Quán cà phê vườn khá rộng. Khi anh Duy đưa Hữu Loan tới, quanh bàn chúng tôi đã có Tô Kiều Ngân, Bùi Giáng, mấy anh em văn nghệ, có cả một lúc có hai cô, Huyền Tr. và Thúy V. một cô là ca sĩ, cô kia đang là diễn ngâm thơ cho đài phát thanh, trong các chương trình thi ca.

Hữu Loan, thoạt nhìn như một pho tượng, sạm một màu đất nung. Khuôn mặt chữ điền, tóc dài, trán rộng, sống mũi thẳng, cao. Tôi nghiêng người chào ông. Ông nở nụ cười. Một nụ cười cẩn thận, nói rằng thân thiện là chưa đúng. Một cái bắt tay của giao tế, dè chừng. Sống ở miền Nam, sau cơn dâu bể, nay gặp anh trở về, gặp chị ngoài kia vô, chào một nhà văn xứ Bắc vừa chạm mặt, tôi nhận ra tất cả họ đều có một hành xử khá giống nhau.

Bây giờ ông đang trước mặt. Với ly cà phê đen, bữa nay tôi có cái để mà Nhớ Lại, có cái để được Ngắm Nhìn. Hữu Loan, Ông từ đâu tới!

 

Hữu Loan thời còn trẻ

 

Trò chuyện với Hữu Loan, mến ông là một người khá hiểu biết về văn chương, học thuật. Dễ là chốn tri âm, tương phùng. Có thể do ông là người có học hành tử tế, trưởng thành vào thời kỳ nước nhà còn lưu giữ những nền móng đạo lý, những thứ vốn văn hóa quý hiếm của giống nòi.

Một ngày gặp gỡ. Bữa trưa uống một trận bia. Chiều đưa ông thăm chơi đó đây. Buổi tối ghé một quán vườn, rất đông anh em. Sáng hôm sau ông ghé tôi. Chúng tôi cùng uống cà phê, ăn sáng. Nhà tôi ngay đường Nguyễn Huệ nên nhà hàng Givral cũng gần. Vào quán, ông đầy vẻ ngỡ ngàng. Xem thực đơn, ông nói, “Tôi không biết gọi gì, anh gọi dùm”.

Tôi gọi cho ông ly cà phê sữa, bánh mì vuông, một đĩa thịt nguội, patê, xúc xích. Lúc này chúng tôi cũng đang túng thiếu, nhưng tiếp ông, tôi phải “bề thế” tí chút. Chẳng lẽ mấy mươi năm ông nhai củ mì ngoài Bắc, giờ này tôi mời ông mấy củ khoai lang trộn bo bo!

Tôi nhường ông ngồi ghế bên trong, nhìn ra đường, quang cảnh góc đại lộ Lê Lợi và Tự Do. “Sàigòn nó to rộng thế đấy”. Bên kia là Continental khách sạn thuộc loại cổ nhất Sàigòn, nhà Hát Tây [tòa nhà Hạ nghị viện thời Cộng Hòa], khách sạn Caravelle. Ông mãi nhìn cảnh đẹp bên ngoài, lại nhìn đĩa thịt nguội. Chừng không muốn ăn. Tôi giục ông ăn chút gì kẻo đói bụng.

Ông nói: “Anh cho tôi nhìn một hồi đã. Bao nhiêu năm tôi mới thấy cái món lạ lùng này”. Ông ăn một cách khó khăn. Chừng từ lâu không quen với dao nĩa. Tôi bèn gọi một đĩa tương tự, rồi bốc mà ăn, ý hô hào ông cùng bốc mà ăn.

 

Chân dung Hữu Loan qua nét vẽ của họa sĩ Bùi Quang Ngọc

 

Nhìn ông, tôi lại nhớ nước mắt của ông buổi sáng hôm qua. Lúc trò chuyện, tôi nói nhỏ với Thúy V. “Em nên ngâm bài Màu Tím Hoa Sim của chính Hữu Loan để tặng ông”.

Trong quán có cây đàn ghi-ta. Vũ D. đệm đàn. Tô Kiều Ngân rút cây sáo trúc “nhà nghề”, dìu giọng người ngâm thơ. Giọng Thúy V. mượt mà, khá trữ tình. Nghe ngâm thơ của mình, từ mấy mươi năm bị chế độ cấm phổ biến trên đất Bắc, Hữu Loan ngậm ngùi. Bất ngờ ông bật tiếng khóc.

Khuôn mặt như một phiến đá chỗ lòng suối cạn. Khó lòng thấm nước. Nhưng những hạt trong vắt cứ trôi xuống má. Ông có vẻ sờ soạng. Một bàn tay thò vào túi. Không có gì. Hai bàn tay thô tháp chỉ run run, ông kéo cái chéo áo ka-ki màu chàm, vải nhám, chừng cũng bẩn do mặc lâu ngày, đưa lên lau nước mắt…

 

Nhà thơ Hữu Loan (ngồi giữa) cùng con cháu những năm 2000

 

Nhà thơ Hữu Loan qua đời vào trung tuần tháng 3 năm 2010 tại quê nhà, hưởng thọ 94 tuổi. Phùng Quán ra đi ngày 22 tháng 1 năm 1995. Trần Dần mất ngày 17 tháng 1 năm 1997. Cùng những ngày của mùa xuân. Phan Khôi, Văn Cao, Nguyễn Mạnh Tường, Trần Đức Thảo, Nguyễn Hữu Đang…và nhiều nữa… những thành phần trụ cột của Phong trào “Đi Tìm tự do tư tưởng, đòi hỏi nhân quyền”, là đỉnh cao của văn hóa, cội nguồn, nay đã ra người thiên cổ.

 

Mộ phần Hữu Loan bên màu tím hoa sin

 

Thiên cổ, là Bên Kia của hiện thực bên này ư? Bên kia, ai có nhớ về? Hoài niệm, bảo tôi nghĩ và viết những dòng này. 

(Hình ảnh do NNC sưu tầm trên mạng)

 

***

--> Read more..

Cuộc đời nhìn từ một chuyến bay

Phi cơ Hãng hàng không Air India, chở 230 hành khách và 12 thành viên tổ bay, ngày 12/6/2025 đã mất độ cao ngay sau khi cất cánh từ sân bay Ahmedabad, bang Gujarat, và lao vào khu ký túc xá một trường y gần đó.

Chỉ một hành khách duy nhất, Vishwash Kumar Ramesh, 40 tuổi, quốc tịch Anh, là người duy nhất sống sót. Có điều ông không biết mình thoát chết bằng cách nào, ông kể laị:

"Một tiếng động lớn vang lên sau khi máy bay cất cánh được 30 giây, rồi phi cơ lao xuống đất. Mọi thứ diễn ra rất nhanh. Khi tỉnh lại, tôi thấy xung quanh mình toàn là thi thể và rất sợ hãi. Tôi đứng dậy và chạy".

Vishwash Kumar Ramesh ngồi ghế số 11A trên máy bay, ngay gần cửa thoát hiểm của khoang hạng phổ thông. Phi cơ gặp nạn là chiếc Boeing 787-8 Dreamliner, dòng máy bay này có 8 cửa thoát hiểm, tại mỗi vị trí có ít nhất một thành viên tổ bay chịu trách nhiệm.

 

Sơ đồ chỗ ngồi trên Boeing 787

 

Chỉ vài giây sau tiếng nổ, ông như được “một sức mạnh thần bí” hất văng khỏi máy bay, máu me đầy mình, chân run rẩy… nhưng điều quan trọng: ông là người duy nhất sống sót.

Giữa đống thi thể cháy đen của hơn 240 con người không qua khỏi đại nạn, ông bước đi loạng choạng, như nhân chứng của một phép màu. Người ta hỏi: “Làm sao anh thoát được?” Anh trả lời: “Tôi không biết, tôi không hiểu… tôi chỉ biết là mình còn sống”.

 

Vishwash Kumar Ramesh, hành khách duy nhất sống sót trong vụ rơi máy bay ở Ấn Độ chiều 12/6/2025

 

Thêm một trường hợp hi hữu sống sót của hành khách tên Bhoomi Chauhan, người đã lỡ chuyến bay vì đi trễ 10 phút kẹt xe trên đường đến phi trường. Giá như mọi chuyện xảy ra theo đúng lịch trình, cô đã có mặt trên “chuyến bay định mệnh” chịu chung số phận với những người khác!

Theo Hindustan Times, cô dự định bay một mình trở về London trên chuyến bay của Air India. Thế nhưng, trên đường đến sân bay, cô rơi vào cảnh kẹt xe, cũng chính vì thế mà cô đã đến sân bay muộn 10 phút. Cô đành ngậm ngùi chấp nhận không thể thực hiện hành trình như kế hoạch.

Nhiều khi cứ tưởng rủi nhưng rốt cuộc lại hoá may. Nói cách khác, trong cái rủi lại có cái may. Còn đang tiếc nuối vì bị trễ chuyến bay… ai ngờ chỉ trễ 10 phút khiến Bhoomi Chauhan có cơ hội gặp lại chồng sau 2 năm sinh sống tại London sau một chuyến về thăm Ấn Độ!

 

Bhoomi Chauhan, hành khách thoát chết nhờ trễ chuyến bay

 

Bi thảm hơn cả là một gia đình năm người Ấn đáp chuyến bay đến nước Anh để bắt đầu một cuộc đời mới. Nhưng chuyến bay chỉ mới rời phi trường Ahmedabad mà đã làm tan biến mọi hy vọng tốt đẹp đang ở phía trước. Cả năm người đã biến thành than!

Bức ảnh cuối cùng mà cả gia đình tự chụp trên máy bay để gửi lại cho người thân đã trở thành một trong những hình “selfie” đau buồn nhất… dù trong đó mọi người đều cười rạng rỡ trước một chuyến đi… đổi đời!

Đó là trường hợp của một chuyên gia phần mềm, Pratik Joshi, đã sống ở London 6 năm. Anh đã mơ ước xây dựng cuộc sống ở mới ở Anh cho vợ và ba đứa con nhỏ, trong đó có một cặp song sinh. Đây là chuyến bay đưa gia đình anh tới vùng đất mới sau một thời gian lo thủ tục visa kéo dài.

Vợ anh, Komi Vyas, là một bác sĩ ở Udaipur, đã từ bỏ công việc tại Pacific Hospital, thu xếp hành lý cho cả gia đình để đáp chuyến bay của Air India ngày 12/6/2025. Ngay sau khi cất cánh, gia đình anh đã bị “xoá sổ” và họ sẽ chỉ được hít thở sương mù của thành phố Luân Đôn trong một kiếp tái sinh.

 

Bức hình “selfie” cuối cùng của Pratik Joshi, vợ và 3 con nhỏ gửi về cho người thân trước khi  chuyến bay định mệnh cất cánh 

 

Chuyến đi của gia đình anh trên chiếc Boeing 787-8 Dreamliner, nếu so với những chuyến vượt biên trên những chiếc tàu cũ nát của người Việt ngày nào rõ ràng là hai thái cực. Không ai ngờ kết quả hoàn toàn trái ngược, những người đi máy bay “hiện đại” đã trở thành nạn nhân của một tai nạn hàng không khiến cả thế giới phải sửng sốt.

Vụ rớt máy bay ở Ấn Độ là lần tai nạn gây tử vong đầu tiên của dòng Boeing 787 kể từ khi ra đời năm 2011 với thành tích đã chở an toàn hơn 800 triệu hành khách, tức khoảng 3,5 triệu chuyến bay trong suốt quãng thời gian đó.

Đây là một xác suất cực kỳ thấp. Một số loại máy bay khác cũng có tỷ lệ an toàn tương tự. Dòng phổ biến nhất là Airbus A320, có tỷ lệ tai nạn tử vong chỉ 0.095 trên 1 triệu chuyến, tức chỉ 1 vụ trên 10,5 triệu chuyến bay. Một số dòng khác như A330, Boeing 777 cũng có tỷ lệ chỉ xảy ra 1 vụ trên 6 triệu chuyến bay.

Khoa học kỹ thuật càng ngày càng phục vụ sự an toàn của các chuyến bay… nhưng tại sao vẫn có tai nạn khủng khiếp như ở Ấn Độ? Nói theo nhà Phật, đó có thể là “Karma” đã an bài với “nghiệp chướng” được sắp xếp từ trước! Ranh giới của Tử - Sinh quá mong manh nhưng cũng rất huyền bí. Tuỳ theo suy nghĩ của mỗi người.

"Karma", hay còn gọi là “nghiệp”, một khái niệm triết học bắt nguồn từ Ấn Độ giáo và Phật giáo, chỉ mối quan hệ nhân quả giữa hành động và kết quả. Hiểu đơn giản, mọi hành động, lời nói, và suy nghĩ đều tạo ra một nguồn năng lượng và sẽ dẫn đến những kết quả tương ứng trong tương lai, có thể trong kiếp này hoặc các kiếp sau, tạo thành một vòng luân hồi.

Điều này khiến chúng ta liên tưởng đến một quy luật tất yếu của cuộc sống: “Gieo nhân nào, gặt quả đó”. Nghiệp thiện là những việc làm được xuất phát từ sự tử tế, lòng từ bi và nhân hậu của mỗi người. Những việc làm hướng đến sự tốt lành này sẽ mang đến kết quả tốt cho người thực hiện, đồng thời tích lũy phước báu cho bản thân ở các kiếp sau.

Như vậy, việc việc hành khách tử nạn trên chiếc Boeing có thể được giải thích như một sự “cộng nghiệp”. Có thể hiểu đó là “nghiệp chung” của một nhóm người, một tập thể, một cộng đồng, một xã hội, quốc gia, thế giới… nó có sự tương đồng, có mối quan hệ và ảnh hưởng lẫn nhau.

Nhưng thật khó lý giải tại sao có người chỉ vì trễ vài phút lại thoát chết, có người ngồi đúng chỗ, đúng lúc lại thoát hiểm trong khi những người khác bị cháy đen? Cũng có những người, như 3 đứa trẻ ngây thơ vô tội chẳng làm gì sai trái nhưng phải chịu chung số phận với cha mẹ chúng?

Từ những câu hỏi ấy, chúng ta thấy rõ cuộc sống này thật mong manh như chiếc lá trên cành cây khô. Dù mạnh mẽ, giỏi giang đến đâu, cũng chỉ như chiếc lá giữa cơn gió đời lồng lộng. Dù có vui đến đâu cũng không ai biết được ngày mai sẽ ra sao vì không ai có thể ngăn được cơn gió vô tình.

 

Luật nhân quả "Karma" của đạo Phật

 

Hãy sống sao cho có ý nghĩa trước khi định mệnh đã an bài, vì định mệnh là điều vượt khỏi tầm tay của tất cả nhân thế. Sống sao cho đến phút cuối cuộc đời sẽ không có gì phải nuối tiếc.

Tai nạn của hãng hàng không Air India đã cho thấy một bài học mà trước đó không có ai để ý đến. Tuy nhiên, đó lại là một bài học với đầy đủ ý nghĩa hơn bất cứ một bài học nào mà con người đã từng được tiếp nhận.

 

*** 

--> Read more..

Về lại Tân Định-Đa Kao xưa

Bài viết về Tân Định-Đa Kao chia làm 2 phần: Phần 1 do tôi viết và Phần 2 của anh Trần Đình Phuớc, hiện sống tại San José, California, viết năm 2010. Quả thật, đối với tôi, những kỷ niệm về khu này chỉ còn lại trong hồi tưởng, lúc nhớ lúc quên, trong khi đối với anh Phước, đó là cả một hồi ức của một người đã trải qua một thời gian dài sống tại vùng đất mang tên Tân Định-Đa Kao.

 

Phần 1:

 

Chỉ sau khi đi học tập trở về tôi mới gắn bó với khu Tân Định-Đa Kao khi dọn về một nhà nhỏ thuê trên đường Trần Khánh Dư, khu Tân Định, nơi tiếp giáp với bờ kênh Nhiêu Lộc. Nhà thuê của một bà lớn tuổi, rất khó tính, người Bắc vào Nam sau năm 1975.

Học tập tại Trảng Lớn (Tây Ninh) nói chung là gian khổ nhưng có lẽ Ông Trời cũng bù trừ theo kiểu “Tái ông thất mã” nên tôi có may mắn lạc vào một nhóm bạn đồng cảnh ngộ, rất biết điều trước những khó khăn của cuộc sống. Chúng tôi nhường nhịn nhau theo kiểu “nhường cơm xẻ áo” trong cơn hoạn nạn.

Nhóm cải tạo của tôi có đến 4 “bạn tù” là bác sĩ, chính xác là bác sĩ quân y, nên cũng có “nợ máu với nhân dân”, dù ngày xưa các anh thường tiếp máu cho các bệnh nhân! Nhân vật chính trong bài viết này: Đại úy Quân y Phạm Kỳ Nam, đơn vị cuối cùng trước khi “tan hàng” là Quân y viện Phan Thanh Giản, Cần Thơ.

Nam là một thanh niên tràn trề sức sống, hãy còn độc thân nên tôi thấy trong suốt thời gian sống gần anh trong trại cải tạo Nam luôn luôn giữ được một tinh thần lạc quan với những câu chuyện tiếu lâm. Tuy nhiên, đôi lúc anh cũng nghĩ đến tương lai và tưởng tượng ra một ngày nào đó anh sẽ lập gia đình với một cô “bộ đội cái, cái đít như cái lu”!

 

Bác sĩ Phạm Kỳ Nam (áo sọc)

 

Chúng tôi lần lượt rời trại cải tạo sau gần 3 năm quanh quẩn dưới chân núi Bà Đen. Người được ra trước nhất là Nam “Già”, nghe đâu bà mẹ ở nhà đã “chạy chọt” để Nam về nông trường Phú Mỹ, Củ Chi. Đến lượt tôi ra trại, qua tin tức bạn bè cải tạo tôi mới biết Nam làm tại Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, hồi xưa là Bệnh Viện Sùng Chính trong Chợ Lớn.

Bạn tù gặp lại nhau nửa mừng nửa tủi. Mừng vì Nam (cón có “hỗn danh” khác là “Nam Đầu Bạc”) đã trở lại phong độ ngày nào trên cương vị một bác sĩ, lại có cả phòng mạch tư trên đường Triệu Quang Phục ở quận 5. Mừng hơn nữa là anh đã lập gia đình với ca sĩ Phương Hồng Quế, thường được gọi là “TV Chi Bảo” hồi trước 1975.

Gia đình Quế có một căn nhà khang trang ngay mặt tiền trên đường Hai Bà Trưng, đoạn gần Cầu Kiệu. Hóa ra tình bạn trong tù vẫn còn kéo dài ra ngoài đời, lại còn có dịp biết thêm những nhân vật mới như Cường vốn là sĩ quan pháo binh Thủy quân lục chiến, nghe tiếng súng nhiều quá, tai bị “nghễnh ngãng” nên có biệt danh Cường “Điếc”; Huệ vốn là sĩ quan hải quân bị… mắc cạn; chú Định, em của mẹ Nam, vốn là dân Quốc gia Hành chánh, đã từng là phó quận…

Hầu hết những nhân vật vừa kể đều ra chợ trời thuốc tây trên đường Nguyễn Hữu Cầu, bên hông chợ Tân Định và chỉ cách nhà Nam vài phút đi bộ. "Đổi đời" nên ai cũng chẳng còn câu nệ trong vai anh đứng chợ trời mua và bán thuốc tây, miễn sao có đồng ra đồng vào nuôi vợ con qua ngày đoạn tháng.

 

Chợ Tân Định đầu thập niên 1960

 

Phải công nhận Nam vẫn còn rất nhạy bén trong vai trò… lãnh đạo. Anh nghĩ ngay đến việc xếp tôi vào nhiệm vụ dạy Anh văn cho Phương Hồng Quế, rồi Phương Dung người em gái và cả Thu Hiền, người cháu mới học cấp 2. Thế là ngày 2 buổi, tôi đến dậy bộ English for Today, American Streamline cho cả gia đình Quế.

Khi gia đình Quế quyết định đi Mỹ qua sự bảo lãnh của một người em đi từ năm 1975, Nam không phản đối để vợ ra đi vì tương lai của 2 con nhỏ. Tuy nhiên, bản thân anh lại luôn có ấn tượng không đẹp với cuộc sống ở nước ngoài nên quyết định ở lại.

Năm 1994 tôi có dịp về Little Saigon và thăm Quế cùng gia đình, thầy trò gặp lại nhau buồn vui lẫn lộn. Có một điều tôi thầm nhận xét là người ca sĩ này sống rất có tình trong đời thường. Cháu Phạm Duy Châu đã tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa tâm lý và người mẹ đó bỏ lại sau lưng một dĩ vãng vàng son để chỉ còn nhìn trước mặt là tương lai của hai con.

 

Phương Hồng Quế cùng mẹ và hai con Duy Châu & Cát Phương tại Little Saigon

 

Thật bất ngờ, tôi nhận được email từ Quế báo tin Nam đã qua đời ngày 19/10/2012. Tôi đã mất đi một người bạn “thật sự” trong thời điêu linh. Và tôi cảm thấy mình có lỗi khi nhớ lại một câu của ai đó đã nói, “Tại sao những lời tốt đẹp về bạn lại phải đợi đến lúc người đó qua đời mới được nói ra?”:

 "Why should good words ne’er be said

Of a friend till he is dead?"

 

Phân ưu trên báo Viễn Đông

 

Nguyễn Ngọc Chính

(Sài Gòn, Tháng 6/2025)

 

***

 

Phần 2:

 

Cho đến bây giờ, dù đã xa Tân Định và Đa Kao nhiều năm, nhưng trong tôi hai cái tên Tân Định và Đa Kao lúc nào cũng là một nỗi nhớ khôn nguôi. Chúng cứ thôi thúc tôi hoài. Đã bao năm qua, tôi muốn tìm về chốn này, để sống lại với kỷ niệm thuở học trò, mà tình yêu khi đó, chỉ biết, đôi mắt nhìn nhau cũng đủ rồi. Tôi cứ hẹn đi, hẹn lại, nhưng vẫn chưa bao giờ thực hiện được ước mơ này.

Rồi một dịp tình cờ đưa đến. Vào tháng 5, năm 2010. Tôi đã toại được ý nguyện. Tôi đã có hai tuần lễ đi qua, đi lại trên những con đường kỷ niệm của Tân Định và Đa Kao. Điều làm tôi rất đỗi ngạc nhiên và thích thú là tên nhiều con đường trong khu vực này vẫn như cũ.

Thật vậy, sau 30/04/1975, một số tên đường của thành phố Sài Gòn thân yêu đã bị đổi bằng những cái tên xa lạ. Nay được thấy lại các tên đường ở khu Tân Định và Đa Kao không bị thay đổi nhiều, trong lòng tôi bỗng nhiên dâng lên một sự xúc động mãnh liệt và niềm sung sướng vô cùng.

Xin mời các bạn cùng tôi tìm về những con đường kỷ niệm của khu Tân Định và Đa Kao với những bồi hồi, rung động khó quên của thời niên thiếu và không bao giờ phôi pha, dù năm tháng có qua đi.

Trước hết, xin bắt đầu là Cầu Kiệu với con đường Hai Bà Trưng đi về phía Sài Gòn. Khoảng đường này bên tay phải có hẻm vựa gạo, bác sĩ khám mắt tên Kính, tiệm bán bông cườm, thuốc cam Hàng Bạc và tiệm cà phê Hải Nàm. Phía bên phải có hẻm bán chó, tiệm trà Phật Tổ và tiệm bán xe đạp Đoàn Văn Thẩm.

 

Cầu Kiệu

 

Quẹo trái ở ngã ba là đường Trần Quang Khải, phía tay trái là con đường nhỏ dẫn vô hẻm có tiệm bánh cuốn Thanh Trì ngay đầu ngõ, đối diện là Hãng Sáo Công Ty, rồi tới trường Việt Nam Học Đường và trường Văn Lang số 51 Trần Quý Khoách do thầy Ngô Duy Cầu làm Hiệu Trưởng. Thầy mất đúng ngày 30/4/1975. Đối diện trường Văn Lang là Cư Xá Kiến Ốc Cục Tân Định, dành cho công chức.

Đi vào phía trong là chùa Vạn Thọ và một số chùa nhỏ khác. Phía tay phải là quán cơm cây Điệp, kế bên là hãng gạch bông Vân Sơn. Nhìn sang bên đường là trường Trung Học Tân Thạnh của Thầy Phan Út. Trước khi vào cổng trường, phải đi ngang bảo sanh viện Ngô Liêng. Bảo sanh viện này mang luôn tên bà.

Đi tiếp khoảng hai trăm thước sẽ gặp một ngã tư, đường Bà Lê Chân bên tay phải. Ngay góc đường Bà Lê Chân là quán cơm tấm của vợ chồng con trai nghệ sĩ Bảy Nhiêu. Đối diện là đình Phú Hoà, nơi các đoàn hát bộ và cải lương tập dượt.

Nằm trên đường Bà Lê Chân phía bên trái có nhà in Bùi Văn Tạ, bảo sanh viện Hà Đông Hà. Trước mặt có con đường mang tên Mã Lộ. Con đường này chạy ngang phía sau chợ Tân Định. Phía đầu đường Bà Lê Chân là ngã ba Hai Bà Trưng và Bà Lê Chân. Nằm ngay góc là Y Viện Tân Định.

Từ đình Phú Hoà nhìn sang bên kia đường là đường Trần Nhật Duật. Xe chè Huỳnh Thị Ngà nổi tiếng một thời, nằm ngay góc ngã tư đường Trần Quang Khải và Trần Nhật Duật. Đường này chạy dài tới khu nông cơ cũ. Trên đường Trần Nhật Duật có bốn con đường nhỏ đâm ngang qua. Thứ tự như sau: Đặng Dung, Đặng Tất, Trần Quý Khoách và Trần Khánh Dư.

Riêng, hai đường Đặng Dung và Trần Khánh Dư thì chạy dài được đến đường Trần Khắc Chân, còn gọi là xóm Cầu Mới. Trên đường Trần Nhật Duật, hẻm số 21 có tiệm ảnh Nguyễn Kỳ nổi tiếng một thời trong giớí học sinh, thích chụp hình chân dung, nhà số 10 là trường Huỳnh Thị Ngà. Bà Huỳnh Thị Ngà là một phụ nữ giỏi và đảm lược.

Bà biết chèo chống và điều hành ngôi trường Huỳnh Thị Ngà, mà kế bên có nhiều trường trung học tư thục khác, lúc nào cũng sẵn sàng cạnh tranh với trường của bà. Nhờ thế trường của bà mới có thể tồn tại hơn hai mươi năm. Bà mất khoảng cuối năm 1992 tại tiểu bang Virginia (Hoa Kỳ).

Đối diện trường Huỳnh Thị Ngà, xéo về đường Đặng Dung, là nhà giáo sư khiêu vũ, phía trước nhà có cây me to. Cách đó vài căn là nhà Giáo Sư Pháp Văn Huỳnh Văn Mĩ. Thầy Mĩ (I ngắn) nổi tiếng về dạy Pháp Văn và là một trong những võ sư sáng lập môn phái Hàn Bái Đường.

Không nghe nói về vợ thầy, chỉ thấy thầy đi chợ một mình, hai tay xách cái gà mên. Thầy qua đời ở Nam Cali năm 2004, hưởng thọ 93 tuổi. Học sinh trường Huỳnh Thị Ngà rất nễ sợ thầy. Trong giờ của thầy dạy, không em nào dám hó hé vì thầy Mĩ rất nghiêm và khó. Ngoài ra, thầy cũng là thầy dạy cô hiệu trưởng Huỳnh Thị Ngà hồi nhỏ.

Bây giờ trở ngược ra đường Trần Quang Khải đi về phía Đa Kao. Trước khi đến một ngã năm. Phía bên phải là phòng nha khoa của một đôi vợ chồng. Vợ là Nha Sĩ tên Hạnh. Chồng là Không Quân Thiếu Tá Nha Sĩ Dương Quảng Định (Trung Tâm Giám Định Y Khoa Không Quân).

Đi thêm khoảng ba mươi thước gặp một depot rác nhỏ. Đối diện là chỗ cho thuê sách, tiểu thuyết và truyện hiếm hiệp Đức Hưng, kế bên là tiệm hàn gió đá Sáu An. Cách đó vài căn là nơi chuyên sản xuất xích lô đạp và xe ba bánh có tên Ngọc Quế.

Khi đến ngã năm, bên tay trái là đường Trần Khắc Chân, nhìn xéo về phía tay phải là đường Nguyễn Phi Khanh. Căn nhà nằm ngay góc đường của ông Bùi Ngọc Phương. Ông tự phong cho mình là vua dầu hỏa Việt Nam và dự định ứng cử Tổng Thống VNCH.

Nếu đi ngược chiều trên đường Nguyễn Phi Khanh, ngã ba đầu tiên là đường Huyền Quang, có đình Sơn Trà. Đường Huyền Quang mang tên một vị sư. Con đường dài khoảng hai mươi thước, đi hết đường Huyền Quang, quẹo trái lá Chả cá Lã Vọng.

Ngã ba kế tiếp là Lý Văn Phức, có một depot rác rất lớn, nơi mà các công nhân vệ sinh đưa rác về đây, trước khi các xe lớn đến chở đi tái chế và phế thải. Cuối đường là quán cà phê bà Chi, mà các bài viết về cà phê Sài gòn đều nhắc đến.

Quẹo trái gặp rạp hát Casino Đa Kao, tiệm may Cao Minh và tiệm thạch chè Hiển Khánh. Đối diện là nhà hàng Pháp tên Casino, tiệm bán quân trang Quế Anh và kế bên là tiệm Phúc chuyên làm con dấu, thêu cờ và huy hiệu. Nếu quẹo phải sẽ gặp Đền Thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo.

 

Đền thờ Trần Hưng Đạo, đường Trần Quang Khải, Tân Định

 

Đoạn đường Trần Quang Khải từ đây ra đến đường Đinh Tiên Hoàng tuy không dài lắm, nhưng có rất nhiều cửa hiệu buôn bán. Phía bên phải, ta thấy có Pharmacy Duyệt, rồi đến bảo sanh viện Chung Nam Quế. Nhà kế bên là nhà của bà thầy bói mập, chuyên môn coi bói bài, tiếp đó có hai tiệm bán phụ tùng và sửa xe Honda, rồi cà phê Ngọc Dung số 77 Trần Quang Khải, của hai chị em tên Ngọc và tên Dung.

Đi thêm một chút nữa sẽ gặp Đình Nam Chơn. Trước đình có thờ hình ông Cọp. Bên trái cổng vào trong sân đình có cây đa to, có lẽ đã trên trăm tuổi. Thêm vài bước nữa cũng có một Phật đường nhỏ, thuộc Giáo Hội Phật Đường Nam Tông. Được gọi tên là Minh Sư Đạo Quang Nam Phật Đường.

Kế bên là tiệm vàng Bảo Thành, cũng nổi tiếng về Bánh Trung Thu, giò lụa, giò thủ và bánh mứt. Trước 1975, bà Bảo Thành là chủ hầu các bãi giữ xe hai bánh lớn nhất Sài Gòn. Cách một căn là tiệm cơm Tàu có tên Dân Thiên, với các món mì xào dòn và cơm chiên Dương Châu tuyệt vời.

Tiếp tục phía bên trái. Đầu tiên là chi cuộc cảnh sát Tân Định. Kế bên là đình Công Thành Ban, chuyên trình diễn hát bộ. Trước đình cũng có thờ một ông cọp, kế bên là một ngõ hẻm, đi ra được đường Trần Khắc Chân. Sau đó sẽ đến một dãy phố, có tiệm quay ronéo Lửa Hồng, nơi đây quay ronéo và photocopy bài vở cho các học trò và thầy cô giáo.

Cách đó vài căn là một tiệm hòm. Có tiệm may Của, rồi đến nhà bà con với ông chủ rạp hát Văn Hoa. Nổi tiếng ở đoạn này là tiệm cầm đồ bình dân có tên là Kim Ngân. Bà chủ lúc nào cũng trang điểm lộng lẫy như các cô đào cải lương Thanh Nga hay Bạch Tuyết sắp lên sân khấu trình diễn. Nơi đây lúc nào cũng đông khách vì tiệm cho cầm và chuộc đồ với giá tương đối dễ thở và thủ tục thì đơn giản hơn so các nơi khác.

Cách khoảng mười căn nhà, bên trái có một con hẻm lớn, nổi tiếng nhất vùng Tân Định – Đa Kao. Đó là hẻm xóm Vạn Chài. Đây là địa điểm quy tụ anh hùng hào kiệt tứ xứ. Mỗi lần có hành quân cảnh sát để bắt thanh niên trốn quân dịch thì xe cộ, súng ống rầm rộ, ca nô, thuyền nhỏ chạy dài dọc theo sông cầu Bông, đèn pin chiếu pha sáng cả một vùng.

Cuối cùng kết quả chẳng đi đến đâu, vì thanh niên trốn quân dịch đã nhảy xuống sông, lặn qua bên phía Gia Định, hoặc trốn trong các con hẻm sâu, tối tăm, chằng chịt. Lực lượng kiểm soát cũng không muốn vào chỗ này, vì không an toàn cho lắm.

Đặc biệt, trong hẻm có một trường trung tiểu học tư thục mang tên Văn Hiến do Thầy Phan Ngô làm Hiệu Trưởng. Thầy cũng từng ra ứng cử và đắc cử Nghị viên thành phố Sài gòn.

Ra khỏi hẻm, quẹo trái là ngay rạp hát Văn Hoa. Rạp hát này đã từng một thời là một rạp hát sang trọng của Saigon vì có trang bị máy lạnh, màn ảnh rộng và giá vé vào cửa cũng tương đối bình dân. Rạp Văn Hoa chiếu đủ các loại phim. Những lúc chiếu phim mới và hấp dẫn, bà con sắp hàng rồng rắn, kéo dài tới ngõ xóm Vạn Chài. Khán giả nào không muốn sắp hàng, không muốn chen lấn đổ mồ hôi, để bị rách quần, rách áo hoặc bị rạch bóp, thì có thể mua chợ đen, đôi khi phải trả gấp đôi.

 

Rạp Văn Hoa, Đa Kao

 

Cũng nên nói thêm ở đây. Cạnh bên rạp hát Văn Hoa là một quán cà phê cũng đã đi vào lịch sử của cà phê Saigon. Đó là cà phê Văn Hoa. Quán được trang bị dàn âm thanh tối tân, nhạc ngoại quốc hấp dẫn luôn luôn mới nhất, chỗ ngồi thanh lịch, vị trí thuận lợi và do hai chị em ruột là bà con với ông bà chủ rạp Văn Hoa đứng bán. Cô chị có tên TBD và cô em có tên TBH. Hai chị em đều là nữ sinh trường trung học Huỳnh Thị Ngà. Lúc nào đi học, cả hai cô đều mặc đồ đầm rất xinh xắn. Trông giống búp bê không tình yêu.

Nghe đâu cũng có khối anh đến uống cà phê thường xuyên mỗi ngày, trong số đó có anh là ca sĩ một ban kích động nhạc nổi tiếng về bài hát Sunday Morning. Ngày nào anh ta cũng đến quán ngồi đồng, vừa thưởng thức cà phê, vừa trồng cây si cô em TBH. Gia đình Cô TBD hiện ở Montréal, còn gia đình cô TBH từ Montréal chuyển về Pleasanton (California.) vì phu quân cô có công việc làm thích hợp ở đây.

Đoạn đường còn lại, phải nhắc đến một quán cơm xã hội, chuyên phục vụ cho giới bà con lao động, xe ba gác, xe xích lô, công tư chức và học sinh, sinh viên nghèo. Giá rất bình dân, chỉ duy nhất năm đồng. Thức ăn gồm ba món, thay đổi mỗi ngày. Cơm ăn thoải mái, ăn cho đến khi nào no thì thôi. Ngoài ra, còn được tặng thêm một trái chuối tráng miệng và ly trà thơm, nóng bốc khói.

Sau đó phải kể thêm hai tiệm bán xi măng, gạch, cát và đá cha truyền con nối là Tấn Phát và Tâm Long. Nay chỉ còn tiệm Tâm Long tiếp tục, địa chỉ số 8 Trần Quang Khải, có lẽ cửa hàng đã hơn nửa thế kỹ. Một chút nữa thì bỏ sót tiệm may áo dài tương đối nổi tiếng là Phương Luân và hiệu ảnh Ngọc Chương ở kế bên.

Hết đường Trần Quang Khải thì gặp đường Đinh Tiên Hoàng. Quẹo trái sẽ gặp một quán Huỳnh Ký bán thịt gà, thịt vịt và thịt heo quay. Cạnh đó là một tiệm chuyên sửa xe Vespa và Lambretta. Nhìn sang bên kia đường là tiệm may áo dài Thanh Châu. Tiệm mang tên người con gái lớn nhất. Tiệm may Thanh Châu rất nổi tiếng, chuyên may áo dài cho các ca sĩ và áo cưới cô dâu. Hiện nay tiệm may Thanh Châu vẫn còn và có rất nhiều khách đến may mỗi ngày. Kế bên là tiệm bán và đóng giày Đông Hưng.

Bên kia đường Trần Quang Khải là đường Nguyễn Huy Tự. Phía tay phải có chợ Đa Kao. Trước khi tới chợ Đa Kao, sẽ gặp một gánh chè chỉ bán đậu đen. Bà bán chè, người miền bắc di cư. Bà chỉ bán vào buổi chiều. Chè đậu đen bà nấu, hạt rất dẻo, hương vị ngọt đậm đà. Thú vị nhất là ngồi chồm hỗm ăn chè nóng dưới cơn mưa lất phất của Sài Gòn, vì không có ghế cho khách.

 

Chợ Đa Kao

 

Một con đường chạy ngang chợ Đa Kao là đường Trương Hán Siêu. Bên trong có đền thờ nhà cách mạng Tây Hồ Phan Chu Trinh và quán bánh cuốn tráng hơi, mang tên Tây Hồ. Bà chủ bánh cuốn có tên là bà Cả. Bà khởi nghiệp năm 1960, bằng một cái quán xập xệ, một ít bàn ghế thấp lè tè và mấy tấm bạt cũ để che mưa.

Bên phải có Tín Nghĩa Ngân Hàng. Khi chiều đến, có quán cháo lòng, mà bà chủ rất khó tánh. Bà luôn luôn ưu tiên bán trước cho nam giới, còn nữ giới thì bà bắt đợi mút chỉ cà tha. Cô hay bà nào không chờ được thì đi kiếm chỗ khác. Nếu thắc mắc, khiếu nại thì bà sẽ từ chối, không bán.

Đường Nguyễn Huy Tự rất ngắn, khoảng chừng ba mươi thước. Chấm dứt khi đụng đường Nguyễn Văn Giai. Chạy thẳng là Viện Nhu Đạo Quang Trung của Thượng Toạ Thích Tâm Giác. Đối diện với Viện Nhu Đạo là một ngôi chùa lâu đời của người Hoa, mang tên chùa Ngọc Hoàng. Đặc biệt, trong chùa có một cái hồ lớn và sâu. Nhà chùa thả rất nhiều rùa, có những con sống đã vài chục năm trở lên.

 

Chùa Ngọc Hoàng

 

Đường Nguyễn Huy Tự, quẹo trái là đường Bùi Hữu Nghĩa, có một cây cầu sắt cũ. Nếu quẹo phải sẽ gặp đường Nguyễn Văn Giai. Đi hết đường Nguyễn Văn Giai sẽ gặp đường Đinh Tiên Hoàng, nhìn sang phía bên kia đường là đường Huỳnh Khương Ninh. Bên trái là rạp hát Asam, nay đã xây thành chung cư và tiệm thuốc tây Lịch Cường. Pharmacy mang tên của Dược Sĩ Tống Lịch Cường.

Đầu đường Huỳnh Khương Ninh, có xe bánh mì Bảy Quan với bánh mì thịt dăm bông và ba tê rất độc đáo. Trên con đường này còn có trường trung học Huỳnh Khương Ninh. Đi hết đường Huỳnh Khương Ninh sẽ gặp đường Phan Liêm. Đường chạy dài, dọc theo bên hông Nghĩa Trang Mạc Đĩnh Chi.

Trên đường Đinh Tiên Hoàng giữa khoảng đường Phan Đình Phùng và Phan Thanh Giản có hai nhà hàng Pháp nổi tiếng là Chez Albert và La Cigale. Ngoài ra cũng phải kể thêm hai quán cà phê đã đi vào gia phả cà phê Saigon trước năm 1975. Quán thứ nhất là cà phê Hân mà tất cả mọi thứ đếu làm bằng inox từ phin, muỗng, tách đựng đường, đựng sữa và quán thứ hai là cà phê Duyên Anh. Quán mang tên nhà văn Duyên Anh, nhưng hoàn toàn không dính dáng đến nhà văn này. Cô bé ngồi tính tiền tên Q. có nụ cười xinh xinh, đôi mắt tròn, đen láy và tóc dài thắt bím rất dễ thương. Cô làm cho bao nhiêu đấng anh hùng mê mệt. Cô cũng còn là đề tài cho các chàng thi sĩ tài tử đến vừa thưởng thức cà phê, vừa làm thơ sầu mộng.

Khu Đa Kao có thể kể thêm những con đường tên vẫn như cũ là: đường Nguyễn Bỉnh Khiêm với hai trường trung học công lập Trưng Vương, Võ Trường Toàn và hồ bơi Nguyễn Bỉnh Khiêm, đường Nguyễn Thành Ý, đường Phan Kế Bính có Hội Văn Hoá Bình Dân do ông Huỳnh Văn Lang Tổng Giám Đốc Viện Hối Đoái làm Chủ Tịch, đường Mạc Đĩnh Chi với Billiards Trường Cang, nhà hàng Trường Cang, Hội Việt Mỹ và Ty Cảnh sát Quận 1, đường Trần Cao Vân, Phan Tôn, Phan Ngữ, đường Phùng Khắc Khoan với tư gia Đại Sứ Hoa Kỳ. Đường này cũng là một con đường đẹp, có nhiều lá me bay của Saigon.

Cuối cùng trở về khu Tân Định. Xin chỉ ghi ra những con đường không bị đổi tên là: Nguyễn Văn Mai nối hai đầu đường Hai Bà Trưng và đường Huỳnh Tịnh Của. Một đường nữa là Đinh Công Tráng, với món bánh xèo nổi tiếng, trường (Tân Thịnh, Les Lauries, Văn Minh) và tiệm chụp hình Duy Hy.

Ngay góc Hai Bà Trưng và Đinh Công Tráng là tiệm thuốc Kính Tiên. Phía đối diện là trường Thiên Phước, nhà thờ Tân Định và cách nhà thờ Tân Định khoảng hơn mười thước là cà phê Thu Hương danh tiếng một thời.

 

Nhà thờ Tân Dịnh

 

Ngoài ra, cũng xin kể thêm đường Pasteur. Nơi đây có nhiều tiệm phở, có quán cà phê Hồng và có viện Pasteur, chiếm một chu vi rất rộng, có bốn con đường bao quanh, với những cây cổ thụ to đến nổi năm, sáu người ôm vẫn không xuể. Ngay ngã ba Nguyễn Đình Chiểu và Pasteur, có một cái mả đá rất lớn được xây bằng đá ong đã bị giải tỏa, nhìn đối diện là trường ngõ hẻm vô trường Anh Văn Khải Minh.

Xin phép được dừng ở đây. Hy vọng các bạn đã tìm lại được một chút hương xưa của ngày tháng cũ năm nào.

Một lần nữa Tân Định & Đa Kao mãi mãi trong tiềm thức của chúng ta.

 

Trần Đình Phuớc

(San José, California 2010)

 

*** 

--> Read more..