“Mưa đỏ”: Từ văn chương bước vào điện ảnh

“Mưa đỏ” (bản dịch tiếng Anh “Bloody Rain”) là một bộ phim điện ảnh thuộc thể loại lịch sử-chiến tranh, ra mắt năm 2025 do Đặng Thái Huyền làm đạo diễn. Phim được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Chu Lai (tên khai sinh là Chu Văn Lai, mang quân hàm Đại tá Quân đội Nhân dân).

Bộ phim do Điện ảnh Quân đội Nhân dân, HKFilm và Galaxy Studio hợp tác sản xuất, lấy bối cảnh tại Thành cổ Quảng Trị năm 1972, trong chiến tranh Việt Nam. “Mưa đỏ” được Chu Lai sáng tác năm 2016 xoay quanh cuộc chiến đấu 81 ngày đêm bảo vệ thành cổ của một tiểu đội lính trẻ, phần lớn là học sinh và sinh viên.

 

Poster phim “Mưa đỏ”

 

Sau khi ra mắt, bộ phim nhận về những lời khen ngợi từ giới chuyên môn, và là một thành công lớn về mặt thương mại. Với doanh thu hơn 557 tỷ VND, “Mưa đỏ” đã chính thức vượt qua kỷ lục của “Mai” để trở thành phim điện ảnh có doanh thu cao nhất lịch sử phòng vé tại Việt Nam.

Bộ phim kể về cuộc chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị của Cường và các thành viên khác của Tiểu đội 1, Tiểu đoàn K3 Tam Sơn của Quân Giải Phóng, chống lại sự tấn công của Quân lực Việt Nam Cộng hòa với sự hỗ trợ của cố vấn và quân đội Mỹ.

Cường là sinh viên tại Nhạc viện Hà Nội, nhưng đã từ bỏ cơ hội du học tại Học viện Âm nhạc Tchaikovsky để nhập ngũ. Sau khi được huấn luyện một số kỹ năng chiến đấu cơ bản, Cường cùng các tân binh khác lên đường ra mặt trận.

Sau khi được Hồng, một cô gái lái đò đưa qua sông Thạch Hãn trong đêm dưới làn đạn pháo của quân đội Việt Nam Cộng Hòa, Cường cùng với Sen, Bình, Tú, và Hải được bổ sung vào Tiểu đội 1 đang chiến đấu tại Thành cổ Quảng Trị.

Tiểu đội 1 lúc đó chỉ còn một mình Nông Văn Tạ còn sống, anh là người lớn tuổi nhất so với nhóm tân binh được bổ sung, và là người có kinh nghiệm chiến đấu nhiều nhất, nên trở thành Tiểu đội trưởng của Tiểu đội 1.

Diễn viện Phương Nam trong vai Tạ

 

Trong khi chiến đấu, Cường bị thương nặng, và được đưa ra chữa trị tại Trạm quân y dã chiến bên ngoài Thành cổ. Tại đây, Hồng trong vai trò y tá của Trạm quân y đã chăm sóc hàng ngày cho Cường. Hai người nảy sinh tình cảm và hẹn ước cùng nhau về thăm mẹ của Cường khi đất nước hòa bình.

Sau khi được chữa trị, Cường tình nguyện trở lại Thành cổ để chiến đấu cùng Tiểu đội 1. Các thành viên của Tiểu đội 1 đều quyết tâm bảo vệ Thành cổ, với khẩu hiệu "K3 Tam Sơn còn, Thành cổ còn"… nhưng họ lần lượt hy sinh, chỉ còn lại Tấn, thành viên nhỏ tuổi nhất và được bổ sung cuối cùng vào Tiểu đội 1.

 

Nhà văn Chu Lai

 

Theo chia sẻ của nữ đạo diễn Đặng Thái Huyền, toàn bộ số vũ khí, khí tài trong bộ phim đều là vũ khí thật, các diễn viên đều cũng được luyện tập bắn đạn để có thể làm quen với tiếng súng. Các xe thiết giáp M113 hay xe tăng M48 đều là các vũ khí chiến lợi phẩm thu được sau chiến tranh.

Ngoài ra, đoàn làm phim đã tiến hành khảo sát hơn 10 tỉnh, thành phố nhằm chọn ra những địa điểm quay phù hợp, trong đó có những cảnh được ghi hình tại Paris, Pháp. Một số địa phương tại Quảng Trị được chọn làm phim trường như xã Hải Lệ của phường An Đôn, thị xã Quảng Trị, xã Triệu Thượng của huyện Triệu Phong.

 

Đoàn làm phim “Mưa đỏ”

 

Được viết ở thời điểm khác nhau nên kịch bản phim và tiểu thuyết “Mưa đỏ” có nhiều chi tiết khác biệt. Một số nhân vật trong phim có số phận, tính cách không giống tiểu thuyết nguyên bản của Chu Lai.

Trong phim, sau một lần bị vùi lấp dưới đống đổ nát, chứng kiến đồng đội chết trước mặt, Sen (do diễn viên Lê Hoàng Long đóng) dù là đặc công tinh nhuệ với tinh thần thép nhưng lại trở thành người điên. Thế nhưng, trong tiểu thuyết, Sen chỉ giả điên để trốn tránh trách nhiệm, mãi sau này, Sen mới thức tỉnh và quyết tâm chiến đấu cùng đồng đội.

Sen vì bị điên loạn nên đã đứng múa may trước nòng súng của quân thù. Để cứu Sen, Tiểu đội trưởng Tạ đã trúng đạn và hy sinh. Chi tiết này có nhiều tranh cãi vì cái chết của Tạ quá đau lòng. Trong tiểu thuyết, Tạ được cho là có chiều sâu, chiến đấu anh dũng tới cùng, ngay cả khi sức khỏe suy yếu vẫn quyết sát cánh cùng đồng đội.

 

Diễn viên Lê Hoàng Long trong vai Sen

 

Tú (Đình Khang thủ vai) là cậu học trò bé nhỏ, chưa tốt nghiệp cấp 3 đã viết đơn bằng máu, xung phong ra chiến trường. Khi cầm súng, Tú cũng xông pha không kém đồng đội nào. Kết quả, dù là người trẻ nhất, Tú lại ra đi đầu tiên! Trong truyện, Tú lại nhút nhát, không có tinh thần chiến đấu, mãi sau này mới có thể hòa nhịp cùng các đồng đội.

 

Tú (Đình Khang), nhân vật ít tuổi nhất trong Tiểu đội 1

 

Cường (Đỗ Nhật Hoàng) hy sinh sau trận chiến với Quang (do Steven Nguyễn thủ vai lính VNCH). Sau trận đấu, cả 2 đã quyết định tha cho đối phương nhưng Cường lại bị đồng đội của Quang bắn lén.

Trong tiểu thuyết, khán giả đau lòng hơn khi đọc đến đoạn Hồng là người tìm ra xác của Cường. Chu Lai mô tả, Hồng tìm thấy Cường ở mép bờ sông, anh tỉnh lại, nói với Hồng bằng giọng yếu ớt: "Hồng... Tập giấy để trong người... em gửi về cho mẹ... Anh yêu em... Mẹ ơi!", và sau đó nhắm mắt...”

 

Quang (Steven Nguyễn thủ vai) và Cường (Đỗ Nhật Hoàng) trong phim

 

Về phần mình, đạo diễn Đặng Thái Huyền đã trả lời khi được hỏi “… so với tiểu thuyết gốc cùng tên, kịch bản phim theo chị đã chuyển tải được bao nhiêu phần tinh thần tác phẩm?”:

“Tôi không thể nói mình thực hiện bao nhiêu phần trăm của kịch bản. Điều cốt lõi là tôi giữ được tinh thần của nhà biên kịch Chu Lai gửi gắm trong tác phẩm nhưng tôi cũng phải có những điều chỉnh, thay đổi để phù hợp với điều kiện sản xuất, phù hợp với ngôn ngữ điện ảnh và phải phù hợp với cá tính, góc nhìn và màu sắc cá nhân của người đạo diễn.

“Trong phần mở đầu phim, đã có chú thích: “Đây là bộ phim hư cấu và lấy cảm hứng từ sự kiện có thật ở Quảng Trị năm 1972. Không phải chúng tôi né tránh điều gì hết, nhưng phim truyện không phải là phim tài liệu, phim sử. Câu chuyện lịch sử là chất xúc tác, là chất liệu để trên cơ sở đó nhà làm phim lồng ghép những yếu tố nghệ thuật, trí tưởng tượng”.

(hết trích)

 

Đạo diễn Đặng Thái Huyền

 

Rất đông khán giả ủng hộ khi đến rạp xem phim “Mưa đỏ”… nhưng ngược lại, cũng có người đưa ra những ý kiến trái chiều. Âu đó cũng là lẽ thường tình của dư luận trước một hiện tượng đặc biệt.

Trên Facebook của mình trong bài viết “Mưa đỏ và 81 ngày đêm” (https://1thegioi.vn/cuu-binh-thanh-co-quang-tri-khong), Bác sĩ Trịnh Hòa Bình, cựu chiến binh tham gia trận Thành cổ Quảng Trị 1972 cho rằng: “Tại điểm Thành cổ Quảng Trị, chúng ta thua. Còn nhìn toàn cục là chúng ta thắng”.

Ý kiến của Trịnh Hòa Bình về bộ phim “Mưa đỏ”:

1. Không có trận đánh nào trong Thành cổ. Trong 81 ngày đêm, giao tranh chủ yếu diễn ra bên ngoài, quanh sông Thạch Hãn và các điểm chốt xung quanh. Bên trong Thành cổ không hề có những trận chiến như phim tái hiện.

2. Điều kiện thực tế khốc liệt, thiếu thốn. Người lính không có hầm hào, bao cát, hay trang thiết bị đầy đủ như phim vẽ. Thực tế gian khổ, thiếu thốn và đau thương hơn nhiều so với hình ảnh điện ảnh lãng mạn hóa.

3. Không có chuyện lính Việt Nam Cộng hòa gom xác bộ đội rồi chất đống đốt. Đây là chi tiết hoàn toàn sai sự thật, không hề xảy ra trong thực tế. Những cảnh như vậy chỉ là hư cấu điện ảnh, dễ gây hiểu nhầm nghiêm trọng cho người xem.

4. Phim có quyền hư cấu, nhưng lịch sử thì không. Nghệ thuật có thể sáng tạo, nhưng phim lịch sử cần bám sát sự thật. Nếu tái hiện sai, thế hệ sau sẽ hiểu lầm về những gì thực sự đã diễn ra.

Trải nghiệm của người trong cuộc. Là cựu binh từng chiến đấu ở Thành cổ, bác Trịnh Hòa Bình khẳng định: những gì phim thể hiện khác xa thực tế. Điều đó khiến bác bức xúc vì sự thật lịch sử không thể bị thay thế bằng hư cấu.

 

Cổ thành Quảng Trị bên dòng sông Thạch Hãn

 

Facebooker Thanh Hằng (https://www.facebook.com/thanhhang1501) viết: “Trước hết phải hiểu Mưa đỏ là PHIM TRUYỆN lịch sử, chứ không phải PHIM TÀI LIỆU lịch sử.

Mà đã là “truyện” thì đương nhiên có hư cấu, thêm thắt, sáng tạo để kể câu chuyện cho hấp dẫn. Còn phim tài liệu lịch sử mới bắt buộc phải khớp từng chi tiết với sự thật...”

 

Một cảnh trong phim

 

Tóm lại, lịch sử không cần được tô màu sặc sỡ. Trái lại, cần được ghi chép trung thực để thế hệ sau hiểu, chứ không phải để họ hận thù hay cuồng tín.

 

***