. Nguyễn Ngọc Chính's: 10 sự kiện đáng nhớ trong năm 2016

Chủ Nhật, 25 tháng 12, 2016

10 sự kiện đáng nhớ trong năm 2016

* 10 sự kiện chính trị, kinh tế và xã hội dưới đây được chia đều cho Việt Nam và phần còn lại của thế giới. Có thể người đọc không đồng ý với sự lựa chọn vì đây là ý kiến hoàn toàn mang tính cách cá nhân. Bài viết sẽ giúp người đọc nhìn lại một số biến cố nổi bật trong năm 2016.

***

1. Cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ ngày 8/11/2016 khiến giới truyền thông thế giới tốn nhiều giấy mực nhất, mang lại kết quả bất ngờ nhất, đồng thời cũng khác thường nhất, khốc liệt nhất và gây chia rẽ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Nước Mỹ đã có vị Tổng thống nhiều cá tính nhất: Donald Trump, thuộc đảng Cộng hòa, thắng bà Hillary Clinton, đảng Dân chủ (1).

Cuộc bầu cử cũng cho thấy nước Mỹ đã trải qua một giai đoạn lịch sử bị phân hóa nhiều nhất trong việc lựa chọn người đứng đầu ngành hành pháp. Ngay cả trong nội bộ Cử Tri Đoàn đã có 7 người trong số họ đã bỏ phiếu trắng, không ủng hộ ông Trump lẫn bà Clinton. Điều này cho thấy, những năm tháng đầu tiên của ông Trump ở Tòa Bạch Ốc bắt đầu từ ngày 20/01/2017, sẽ vô cùng khó khăn: ông phải chứng tỏ là những lá phiếu bầu đó là sai lầm.

Dù sao đi nữa, kết quả thăm dò cho thấy sự hậu thuẫn ông Trump cũng được gia tăng khá nhiều qua kế hoạch kinh tế và sự hăng hái nhiệt tình của ông trong chức vụ mới, so với trước đây. Ông đã được 41% cử tri Hoa Kỳ thấy được sự tích cực hơn, so với con số 29% vào giữa tháng 10.

Donald Trump Vs Hillary Clinton

…

2. Danh hiệu Tổng thống “côn đồ” và “mạnh miệng” nhất thế giới trong năm không ai khác hơn là ông Rodrigo Duterte được người dân Phi Luật Tân bầu ngày 9/5/2016 và chính thức nhậm chức ngày 30/06/2016. Ông là người đã từng thóa mạ Đức Giáo Hoàng Francis, Tổng thống Obama, Ngoại trưởng Mỹ Kerry và dọa đốt cả trụ sở Liên Hiệp quốc. Báo chí gọi ông là "Donald Trump của Phi Luật Tân" vì tính khí thất thường và những phát ngôn gây sốc.

Trong suốt 7 nhiệm kỳ làm Thị trưởng thành phố Davao, kéo dài hơn 22 năm, ông Duterte đã thành công trong chính sách chống tội phạm và được báo Time đặt biệt danh “Kẻ Trừng Phạt” (The Punisher). Nạn nhân của Duterte đã lên đến con số 5.000 người và chính bản thân ông cũng thừa nhận đã từng giết người trong quá khứ để “làm gương”.

Tương lai trong địa vị Tổng thống của ông Duterte vẫn còn nằm ở phía trước. Người ta hy vọng ông sẽ “chững chạc” hơn trong phát ngôn và hành động để có thể tiếp tục điều hành đất nước, nếu không sẽ bị lật đổ bằng một cuộc đảo chính. Đây là điều rất thường xảy ra trong quá khứ tại Phi Luật Tân.

Tổng thống Phi Luật Tân Rodrigo Duterte

…

3. Nữ Tổng thống “nửa đường gãy gánh”: Park Geun-hye, nhậm chức Tổng thống Đại Hàn Dân Quốc ngày 25/2/2013. Bà là con gái lớn của cố Tổng thống Hàn Quốc Park Chung Hee, người đã dẫn dắt Hàn Quốc tạo ra "Điều kỳ diệu trên sông Hàn", một thời đại phát triển thần tốc, biến Quốc gia này thành một trong những “con hổ” về kinh tế. Nhưng đồng thời, ông Park cũng bị chỉ trích như một nhà độc tài, xâm phạm quyền tự do-dân chủ trong việc điều hành đất nước.

Không ai biết rõ mối quan hệ thật sự giữa nữ Tổng thống độc thân 64 tuổi này với bà Choi Soon-sil, người phụ nữ theo mô tả trên báo chí Hàn Quốc là “giật dây bà Park” cho dù bà Choi không hề nắm một chức vụ công nào. Nhưng có một điểm chung giữa 2 người phụ nữ đang giữa cơn bão chính trị: họ đều hội đủ yếu tố của những nhân vật tiểu thuyết khiến người ta phải tò mò.

Ngày 9/12/2016 Quốc hội Hàn quốc đã thông qua việc truất phế bà Park và Tòa án Tối cao sẽ bắt đầu phê chuẩn việc truất phế. Một khi tòa xác nhận việc này là chính đáng, một cuộc bầu cử chọn Tổng thống mới sẽ được lên kế hoạch trong vòng hai tháng kể từ sau phán quyết của tòa. Sau khi bị luận tội, Tổng thống Park đã đọc tuyên bố với báo chí. “Tôi nghiêm chỉnh chấp nhận tiếng nói của Quốc hội và của nhân dân, và tôi thật lòng mong muốn cuộc khủng hoảng này sẽ kết thúc êm thắm”.

Tổng thống Đại Hàn Park Geun-hye

…

4. Quốc gia “tồi tệ” nhất trong năm: Venezuela. Chính thức trở thành một quốc gia độc lập vào năm 1821 dưới sự lãnh đạo của người anh hùng Simon Bolivar, trong những năm gần đây, Venezuela là một trong những nước dẫn đầu Mỹ Latinh trong phong trào cánh tả dưới sự lãnh đạo của cố tổng thống Hugo Chavez.

Đất nước Venezuela nổi tiếng khắp thế giới với thiên nhiên tươi đẹp, nguồn dầu mỏ dồi dào và những nữ hoàng sắc đẹp đoạt nhiều giải cao tại những kỳ thi quốc tế. Việc Venezuela đổi tiền mới đây đã dẫn đến biểu tình phản đối và cướp bóc khắp nơi trong bối cảnh nguồn cung tiền mặt đang nhanh chóng cạn kiệt.

Từng được coi là “hình mẫu lý tưởng” về phát triển kinh tế xã hội ở Mỹ Latin, khó ai có thể ngờ Venezuela lại “rơi xuống địa ngục” nhanh như vậy. Thất bại trong việc kiểm soát giá cả, thiếu ngoại tệ và giá dầu mỏ giảm sâu đã khiến Venezuela phải rất chật vật trong việc nhập khẩu những hàng hóa thiết yếu cho nhân dân.

Venezuela bên bờ vực thẳm

…

5. Giải Nobel văn chương năm 2016 là một quyết định bất ngờ nhất khi Viện Hàn Lâm Thụy Điển công bố sẽ trao tặng cho Bob Dylan, một ca sĩ-nhạc sĩ người Mỹ gốc Do Thái đã từng nổi tiếng trong phong trào chống chiến tranh Việt Nam.

Việc Bob Dylan đoạt giải Nobel văn chương đã gây bất ngờ cho giới chuyên môn cũng như người yêu văn chương trên toàn thế giới nhưng theo Viện Hàn Lâm Thụy Điển, Dylan xứng đáng nhận giải “vì đã tạo nên những biểu đạt đầy chất thơ trong truyền thống âm nhạc của Hoa Kỳ”. Người ta nhớ đến bài hát “Blowing in the wind” ra đời năm 1963 và đoạt giải Grammy.

Nhiều người cho rằng Bob Dylan chỉ nổi tiếng trong hoạt động văn nghệ nhưng trao cho ông giải Nobel văn chương là một điều phi lý. Trong các ca khúc của Bob Dylan thường có những lời hay đẹp, ý đẹp nhưng nếu vì thế mà trao giải văn chương thì đã đi quá xa. Về phần mình, những người của Viện Hàn Lâm hy vọng rằng quyết định này sẽ không bị nhiều chỉ trích vì… “mọi thứ cần phải có sự thay đổi”.

Gải Nobel Văn chương 2016: Bob Dylan

***

6. Sự kiện chính trị quan trọng nhất đối với 4,5 triệu đảng viên tại Việt Nam là Đại hội Đảng lần thứ 12, diễn ra từ ngày 20 đến 28/1/2016 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Mỹ Đình. Theo các chuyên gia phân tích quốc tế, việc chuẩn bị chậm trễ, lặng lẽ cho Đại hội cho thấy dường như nội bộ Đảng còn chưa đồng thuận trong một số vấn đề như tình hình tranh chấp Biển Đông, quan hệ với Trung Quốc và lựa chọn nhân sự cấp cao.

Cuộc đua vào chức Tổng bí thư “căng thẳng chưa từng thấy” giữa hai đối thủ chính là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và đương kim Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Hai ông này đại diện cho “hai thái cực khác nhau”, và “tính cách trái ngược nhau”. Cuối cùng, danh sách “Tứ Trụ” được thông qua: Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng; Chủ tịch nước Trần Đại Quang; Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân.

Trả lời phỏng vấn trên VTV, tân Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho biết: "Tôi cũng không ngờ mình lại được Đại hội tín nhiệm giới thiệu tôi, bầu tôi vào Ban chấp hành TƯ, được Ban chấp hành TƯ họp phiên thứ nhất bầu tôi làm Tổng bí thư. Gần như 100% tuyệt đối, đấy là tôi bất ngờ. Bất ngờ vì tuổi tôi đã cao, có lẽ trong các vị lãnh đạo tuổi tôi là cao nhất. Sức khỏe, trình độ cũng có hạn và tôi cũng đã xin nghỉ rồi nhưng trách nhiệm của Đảng giao thì chúng tôi với tư cách là đảng viên phải chấp hành”.

“Tứ trụ” Việt Nam

…

7. Sự cố có tầm ảnh hưởng lớn nhất về môi trường khiến miền Trung trở thành khu vực chịu nhiều nhân tai và thiên tai nhất nước trong năm bắt đầu từ một công ty nước ngoài đầu tư tại Vũng Áng có tên Công ty Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS), chi nhánh của Tập đoàn Nhựa Formosa, Đài Loan. FHS đầu tư vào dự án gang thép và cảng nước sâu Sơn Dương bắt đầu từ năm 2008 với tổng vốn đầu tư gần 10 tỷ USD (2).

Tháng 4/2016 xảy ra hiện tượng rất nhiều cá biển chết hàng loạt rồi trôi dạt vào bờ tại vùng biển Vũng Áng. Hiện tượng này sau đó lan ra vùng biển Quảng Bình, Quảng Trị, Huế. Có nơi mỗi ngày, ngư dân dọc bờ biển vớt được hàng tấn cá chết. Nhiều ý kiến cho rằng hiện tượng trên là do nguồn nước bị ô nhiễm bởi các nhà máy tại khu kinh tế Vũng Áng xả thải gây độc.

Ngoài “nhân tai” do Formosa gây nên, miền Trung mới đây còn là nạn nhân của nhiều đợt xả lũ của các đập thủy điện “bậc thang” khiến vùng đất này vốn đã nghèo còn chồng chất thêm tai ương dồn dập với hàng trăm người chết. Đúng là Miền Trung đất cầy lên sỏi đá!

Formosa Hà Tĩnh

…

8. Tính đến năm 2016, mỗi công dân Việt Nam phải gánh một khoản nợ gần 29 triệu đồng/đầu ngườ dựa trên tổng số “nợ công” được báo cáo lên đến 86 tỷ đô-la. Khoản nợ này bao gồm “nợ trong nước” và “nợ nước ngoài” thuộc 3 loại: “nợ ngắn hạn” (từ 1 năm trở xuống), “nợ trung hạn” (từ trên 1 năm đến 10 năm) và “nợ dài hạn” (trên 10 năm).

Trong số các khoản nợ, bình quân ngân sách Nhà nước trả nợ ODA (Hỗ trợ Phát triển Chính thức - Official Development Assistance), khoảng 1 tỷ USD/năm. ODA bao gồm viện trợ không hoàn lại là 25%, còn 75% là cho vay. Trong khi đang phải trả nợ ODA việc không còn được vay theo điều kiện ODA sẽ đem đến những thách thức không nhỏ cho Việt Nam.

Sự kiện “nợ công” trong năm 2016 là một nỗi ám ảnh “âm thầm” nhất nhưng cũng “bi quan” nhất đối với những người quan tâm đến tình hình kinh tế-tài chính của đất nước. Đến đời con và cháu của chúng ta sẽ vẫn còn mắc nợ và trả nợ bởi vì tục ngữ Việt Nam có câu “Đời cha ăn mặn, đời con khát nước”.

Nợ công chồng chất

…

9. Chuyến viếng thăm Việt Nam ba ngày, bắt đầu từ 22/5/2016, của Tổng thống Hoa Kỳ Obama là một sự kiện ngoại giao được chú ý nhiều nhất trong quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ. Tổng thống Mỹ đã nhận được sự chào đón nồng nhiệt của người dân, ông Obama cũng đã thể hiện sự thân thiện, cởi mở, hòa đồng với con người, với văn hóa nước bản địa (3).

Tại Hà Nội, Obama chụp ảnh, bắt tay, cười nói với hàng nghìn người vây quanh quán bún chả bình dân ngày 23/5. Ngày hôm sau, tại Sài Gòn, ông đối thoại với doanh nhân trẻ, cũng như phát biểu trước 800 thành viên cộng đồng Sáng kiến Lãnh đạo Trẻ Đông Nam Á. Tổng thống Mỹ khéo léo dùng hình tượng những người có ảnh hưởng tới người Việt, từ Bà Trưng – Bà Triệu, Lý Thường Kiệt… đến nhà cách mạng Phan Chu Trinh, thiền sư Nhất Hạnh, các nhạc sĩ Văn Cao, Trịnh Công Sơn, nhà toán học Ngô Bảo Châu…

Tuyên bố của Hoa Kỳ về việc bãi bỏ cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam được Obama nhắc đến như một ngón đòn ngoại giao – quân sự đánh thẳng vào kẻ đang hung hãn ngoài Biển Đông. Một lần nữa, chuyện “nước lớn bắt nạt nước nhỏ” trúng một đòn “hiểm” và những người Việt Nam chân chính nhiệt liệt vỗ tay, theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng!

Người Sài Gòn chào đón Obama

…

10. Fidel Alejandro Castro Ruz mất ngày 25/11/2016. Ông là một trong những nhà lãnh đạo chủ chốt của cuộc Cách mạng Cuba, Thủ tướng của Cuba từ tháng 2/1959 tới tháng 12/1976, và sau đó là Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cuba cho tới khi ông từ chức tháng 2/2008. Ông là Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Cuba từ tháng 10/1965 tới tháng 4/2011, em trai ông, Raúl Castro, được kế nhiệm chức vụ này vào ngày 19/4/2011.

Fidel là người đã từng tuyên bố “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình !” trong cuộc mít tinh ngày 2/1/1966 chào mừng lần thứ 7 Cách mạng Cuba thành công. Về cuộc chiến tranh biên giới Việt–Trung 1979 ông khẳng định “Nhân dân Cuba sẵn sàng đổ đến giọt máu cuối cùng để kề vai chiến đấu cạnh người anh em Việt Nam”.

Tuy nhiên, sự kiện Việt Nam dành một ngày “quốc tang” để tưởng nhớ Fidel không được sự đồng tình của một số người dân. Họ cho rằng “quốc tang” là lễ nghi chỉ dành cho những nhân vật thực sự cống hiến cho đất nước. Chính xác hơn, nên dành một ngày “đảng tang” cho Fidel vì mối quan hệ thắm thiết với đảng Cộng sản Việt Nam trong cuộc chiến tranh chống Mỹ vừa qua (4).